________________
यद्यथ भनजलगाः स्युरथो । सजसा जगौ च भवतीयमुद्गता ॥
अस्मिन् वृत्ते प्रथमपादे सगण-जगण-सगणाः लघुवर्णश्च, तदनन्तरं द्वितीयपादे नगण-सगण-जगणाः गुरुवर्णश्च, तदनुतृतीयपादे भगण-नगण-जगणाः लघुवर्णः गुरुवर्णश्च, तदनन्तरं चतुर्थपादे सगण-जगण-सगरण-जगणाः गुरुवर्णश्च स्यात्, सा उद्गतानाम छन्दो भवति ।
तस्योदाहरणं यथाअथ वासवस्य वचनेन ,
रुचिरवदनस्त्रिलोचनम् । क्लान्तिरहितमभिराधयितुं ,
विधिवत् तपांसि विदधे धनञ्जयः ॥ [इति श्रीकिरातार्जुनीयकाव्ये कथितमिदम् ।]
१ अथ द्वाविंशत्यक्षरवृत्तं 'भद्रक' कथ्यते
तल्लक्षणमाह
"भ्रौ नरनारनावथगुरुदिगविरतं हि भद्रकमिदम् ।" यस्मिन् वृत्ते भगण-रगणौ नगण रगण नगणा रगण
साहित्य रत्नमञ्जूषा-७०
