________________
स्थानांगसूत्र
३३१
षण्मासान्तमिदं तीर्थमाश्रित्य । यावत्कथिकन्त्वाजन्मभावि विधा-पादपोपगमनेङ्गितमरणभक्तपरिज्ञाभेदात् । ऊनोदरकरणमवमोदरिका सा च द्रव्यत उपकरणभक्तपानविषया, भावतः क्रोधादित्यागः । भिक्षाचरणं भिक्षाचर्या सैव तपो निर्जराङ्गत्वादनशनवत्, विचित्राभिग्रहयुक्तत्वेन वृत्तिसंक्षेपरूपा वा सा, भिक्षा चर्यायां द्रव्यादिविषयतया चतुर्विधा अभिग्रहाः, अलेपकार्याधेव द्रव्यं ग्रहीष्य इति द्रव्यतः, परग्रामगृहपञ्चकादिलब्धं द्रव्यं ग्रहीष्य इति क्षेत्रतः, पूर्वाह्लादाविति कालतः, गानादिप्रवृत्ताल्लब्धमिति भावतः । क्षीरादीनां परित्यागो रसपरित्यागः । शरीरक्लेशनं कायक्लेशः स च वीरासनादिरनेकधा । गुप्तया प्रतिसंलीनता, सा चेन्द्रियकषाययोगविषया विविक्तशयनासनता वा बाह्यं तपः, आसेव्यमानस्यास्य लौकिकैरपि तपस्तया ज्ञायमानत्वात्, प्रायो बहिश्शरीरस्य तापकत्वाद्वा । आभ्यन्तरत्वञ्च तपसो लौकिकैरनभिलक्ष्यत्वात् तन्त्रान्तरीयैश्च परमार्थतोऽनासेव्यमानत्वात् मोक्षप्राप्त्यन्तरङ्गत्वाच्च, प्रायश्चित्तमालोचनादि, विनयो ज्ञानादिभेदः, वैयावृत्त्यं धर्मसाधनार्थमन्नादिदानम्, स्वाध्यायो वाचनादिः, ध्यानमेकाग्रता-चित्तनिरोधः, व्युत्सर्गः परित्यागः, स च द्रव्यतो गणशरीरोपध्याहारविषयः, भावतः क्रोधादिविषयः ॥१७६।।
હવે તપ કહે છે.
(१) माहारनो त्याग ते अनशन. ते जे ३. छ. (१) त्वर (अल्पालीन) भने થાવત્કથિત. આ તીર્થને આશ્રયીને ઇવર તે એક ઉપવાસથી આરંભીને છ માસ પર્વત છે. યાવસ્કથિત તો જીવન પર્વત છે. તે ત્રણ પ્રકારે છે. (૧) પાદપોપગમન (૨) ઇંગિત મરણ અને (3) मत परिशा.
(२) अवमोR :- अवम = j, ६२ = ४४२ ते अवमो६२. तेनुं ४२j ते અવમોદરિકા. તે દ્રવ્યથી ઉપકરણ અને ભક્ત પાનના વિષયવાળી પ્રતીત છે અને ભાવથી તો ક્રોધાદિના ત્યાગરૂપ છે.
(3) मिक्षायर्या :- भिक्षाने भाटे य२ ते भिक्षाया. ते ४ त५ निराना अंगभूत डोवाथी અનશનની જેમ અથવા સામાન્યથી ગ્રહણમાં પણ વિચિત્ર અભિગ્રહ યુક્તપણાને લીધે વિશિષ્ટ વૃત્તિ સંક્ષેપરૂપ આ (ભિક્ષાચર્યા) ગ્રહણ કરવી.
આ ભિક્ષાચર્યામાં દ્રવ્યાદિ વિષયપણાને ચાર પ્રકારે અભિગ્રહો છે. તેમાં દ્રવ્યથી અલપકારી (વાલ વગેરે) દ્રવ્યને જ ગ્રહણ કરીશ. ક્ષેત્રથી પરગ્રામ, પાંચ ઘર વગેરેથી મેળવેલ દ્રવ્યને જ ગ્રહણ કરીશ. કાળથી પૂર્વાહન વગેરે (આગલા બે પ્રહરાદિમાં) મળેલ તથા ભાવથી ગાયન વગેરેમાં પ્રવૃત્ત થયેલ પાસેથી મેળવેલ દ્રવ્યને ગ્રહણ કરીશ.