SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 144
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १०६ कातन्त्रव्याकरणम् ३. तथापि मन्दमतिबोधनार्थमगुणाधिकार इति (दु० टी०)। ४. अन्येभ्योऽपि दृश्यन्ते इत्यनेनाभिधानात् सर्वधातुभ्यो मन्नित्यर्थः (वि० प०)। ५. तथापि स्वयमसिद्धः कथं परान् साधयतीति (क० च०)। [रूपसिद्धि] १. गोविट्। गो+विच्छ+क्विप्+सि। 'गो' शब्द के उपपद में रहने पर 'विच्छ गतौ' (५।५६) धातु से क्विप् प्रत्यय, सर्वापहारी लोप, छकार को शकार तथा विभक्तिकार्य। २. पथिप्राट्। पथि+प्रच्छ+क्विप्+सि। पन्थानं पृच्छति। 'पथि' शब्द के उपपद में रहने पर 'प्रच्छ् ज्ञीप्सायाम्' (५।४९) धातु से क्विप् प्रत्यय आदि कार्य पूर्ववत्। "वचिपछि०' इत्यादि से दीर्घादेश। ३. अक्षयूः। अक्ष-दिव+क्विप्+सि। अक्षैर्दीव्यति। 'अक्ष' के उपपद में रहने पर 'दिवु क्रीडाविजिगीषाव्यवहारद्युतिस्तुतिकान्तिगतिषु' (३।१) धातु से क्विप् प्रत्यय, वकार को ऊट तथा अन्य कार्य पूर्ववत्। ___४. पृष्टः। प्रच्छ्+क्त+सि। 'प्रच्छ जीप्सायाम्' (५।४९) धातु से 'क्त' प्रत्यय, सम्प्रसारण तथा छकार को शकार आदि कार्य पूर्ववत्। ५. पृष्ट्वा। प्रच्छ+क्त्वा+सि। 'प्रच्छ' धातु से 'क्त्वा' प्रत्यय, सम्प्रसारण तथा छकार को शकार आदि कार्य पूर्ववत्। ६. द्यूतः। दिव्+क्त+सि। - 'दिवु' धातु से 'क्त' प्रत्यय, वकार को ऊट तथा अन्य कार्य पूर्ववत्। ७. द्यूत्वा। दिव्+क्त्वा+सि। 'दिव्' धातु से ‘क्त्वा' प्रत्यय, वकार को ऊट तथा अन्य कार्य पूर्ववत्।। ८. दुयूषति। दिव्+सन्+अन्+ति। 'दिव्' धातु से सन् प्रत्यय, द्विर्वचनादि, वकार को ऊट तथा धातुकार्य। ९. विश्नः। विच्छ+ नङ्+सि। 'विच्छ गतौ' (५।५६) धातु से "याचिविछिप्रछियजिस्वपिरक्षियतां नङ्” (४।५।६९) सूत्र द्वारा नङ् प्रत्यय, छकार को शकार तथा अन्य कार्य पूर्ववत्। १०. प्रश्नः। प्रच्छ+न+सि। 'प्रच्छ ज्ञीप्सायाम्' (५।४९) धातु से नङ् प्रत्यय, छकार को शकार तथा अन्य कार्य पूर्ववत्। ११. स्योमा। सिव्+मन्+सि। “षिवु तन्तुसन्ताने' (३।२) धातु से मन् प्रत्यय, वकार को ऊट, इकार को यकार, गुणादेश तथा विभक्तिकार्य।।९११।
SR No.023091
Book TitleKatantra Vyakaranam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJankiprasad Dwivedi
PublisherSampurnanand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year2005
Total Pages824
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size38 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy