SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 525
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४८७ तृतीये आख्याताध्यायेऽष्टमो घुडादिपादः ४८७ दीधीवेवीट्समः कश्चिद् गुणवृद्ध्योरभाजनम् । क्विप्प्रत्ययनिभः कश्चिद् यत्र सन्निहिते न ते ।। [विशेष वचन] १. एकं पूर्वमैकारमपेक्ष्यापरं चौकारमपेक्ष्य इति (दु० वृ०) । २. द्विग्रहणं स्पष्टार्थम् । किमियं सप्तमी प्रथमाद्विवचनं वेति बाला: विप्रतिपद्यन्ते (दु० टी०)। ३. द्विशब्दसनिधानादिह पूर्वशब्दद्वयं वेदितव्यम्, अतो नोक्तदोषप्रसङ्गः (वि० प०) ||८५४। ८५५. आरुत्तरे च वृद्धिः [३।८।३५] [सूत्रार्थ 'आर्' तथा सन्ध्यक्षरसंज्ञक “ए-ऐ-ओ-औ' वर्गों में उत्तरवर्ती 'ऐ-औ' वर्गों की वृद्धिसंज्ञा होती है ।।८५५। [दु० वृ०] ___ आर् उत्तरे च द्वे सन्ध्यक्षरे वृद्धिरिति सज्ञिते । आर्, ऐ, औ । वृद्धिप्रदेशा: - "वृद्धिरादौ सणे" (२।६।४९) इत्येवमादयः ॥८५५। ।। इति दौर्गसिंह्यां वृत्तावाख्याते तृतीयाध्यायेऽष्टमो धुडादिपादः समाप्तः ।। [दु० टी०] आ० । इहापि पूर्ववद् व्याख्यानम् ।।८५५। ।। इत्याचार्यदुर्गसिंहविरचितायां कातन्त्रवृत्तिटीकायामाख्याते तृतीयाध्यायेऽष्टमो घुडादिपादः समाप्तः ।। [वि० प०] आर्० । अत्रापि द्वे इत्यनुवर्तते । द्विवचनसनिधानाच्चोत्तरपदद्वयं पूर्ववद् वेदितव्यम् 11८५५ ।। इत्याचार्यश्रीमत्रिलोचनदासकृतायां कातन्त्रवृत्तिपञ्जिकायामाख्यातेऽष्टमो धुडादिपादः समाप्तः ।। [समीक्षा] वृद्धिसंज्ञा प्राय: सभी व्याकरणों में की गई है । गुणसंज्ञा की तरह वृद्धिसंज्ञा के सज्ञियों में पाणिनि आदि आचार्य 'आर्' की जगह 'आ' का ही पाठ करते हैं, जिससे उन्हें सर्वत्र रपर का भी विधान करना पड़ता है - "उरण रपरः" (अ० १११।५१)। पाणिनि ने अष्टाध्यायी के प्रारम्भ में वृद्धि' शब्द से आदिमङ्गल, “भूवादयो धातवः"
SR No.023090
Book TitleKatantra Vyakaranam Part 03 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJankiprasad Dwivedi
PublisherSampurnanand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year2003
Total Pages662
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size32 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy