________________
૩૯
પ્રવચન દરમું સાંજ પડી મિત્રો આવ્યા. ‘પાણી લાવ, પાટલા મૂક, રૂમાલ મૂક વગેરે વગેરે આજ્ઞા થતી ચાલી. પેલી વારે વારે બેસી જાય છે. અને કેટલી આજ્ઞા થઈ તે આંગળીને વેઢે ગણતી જાય છે. જ્યાં ભોજનની અધવચમાં આવ્યા ત્યાં જ પચાસ આજ્ઞા પૂરી થઈ ગઈ. હવે રોકાવનમી આજ્ઞા થઈ. “રાઈનું લાવજે.” અને ... જાણે મોટો બોમ્બ ન પડયો હોય એવા ધડાકા સાથે શ્રીમતી તાડૂકી ઊઠયા... “એ નહિ બને . હું તે શું તમારી નોકરડી છું? તમારા મિત્રો શું સમજે છે એમના મનમાં? હાલી નીકળ્યા છે, ખાઉધરા ! ભિખારી જેવા!” મિત્રો સ્તબ્ધ થઈ ગયા ... ઘડાકા ઉપર ધડાકા થતા જોઈને મિત્રો તો હાથ પણ ધોયા વિના ઘર ભેગા થઈ ગયા!
બિચારા પતિની બધી જ મહેનત પાણીમાં મળી ગઈ. એણે પત્નીને કહ્યું: “અરે! તે અધવચ્ચે જ આ શું ક્યું?” પત્નીએ કહ્યું: “હું શું કરું? તમે મને પચાસ આજ્ઞાની વાત કરી હતી. પણ તમે મને જયારે એકાવનમી આજ્ઞા કરી ત્યારે હું શી રીતે તે માની શકું?” પતિ તો ચૂપ જ થઈ ગયો.
કેવો છે; સંસાર? બાંધી મૂઠી લાખની, અને ખુલે તે રાખની. એના જેવો ખેલ છે; આ સંસારનો ! દુઃખનું ઓસડ દહાડા
પુણ્યકર્મ આ વંઠેલી બાઈ જેવું છે. એ વિફરે તો અબજોપતિને એક રાતમાં ભિખારી બનાવી દે. અને એ રીઝે તો રંકને રાતોરાત રાજા બનાવી દે.
રાજ જનકની પટ્ટરાણી વિદેહાનું પુણ્ય પરવાર્યું એટલે તુરત એનું બાળક ખવાયું. રાજા એને ખૂબ જ આશ્વાસન આપે છે, અને શાત પાડે છે. કહ્યું છે કે, ‘દુ:ખનું ઓસડ દહાડા'. આથી કેટલોક કાળ પસાર થઈ ગયા બાદ રાણીને શોક મંદ પડી ગયો. ક્યારેક પુત્ર યાદ આવી જાય પરંતુ ધીરે ધીરે એ જણે ભુલાઈ જ ગયો. જનકને સીતા માટે પતિની ચિન્તા અને અંતે રામને વાદાન
આ બાજુ જનકની દીકરી સીતા ધીરે ધીરે મોટી થવા લાગી. એને અત્યંત રૂપ-લાવણ્ય પ્રાપ્ત થયા હતા. એના રૂપને જણે જગતમાં જોટો ન હતો. યુવાન બનેલી પુત્રીને માટે જનક રાજા ચિન્તામાં પડ્યા હતા કે, “આવી પુત્રીને યોગ્ય વર કોણ થશે?”
આ સમયે અર્ધબર્બર દેશના દૈત્ય જેવા ઘણા સ્વેછ રાજા જનકની ભૂમિ ઉપર ઉપદ્રવ કરવા લાગ્યા. આને નિવારવા માટે જનકે દશરથની સહાય માંગી. શ્રીરામે પોતાના પિતાને વિનંતિ કરી કે, “આપ મને એ કાર્ય કરવા જવા દે. કારણ કે ઈશ્વાકુ વંશમાં જન્મેલા આપના પુત્ર જન્મથી જ પરાક્રમસિદ્ધ છે.” શ્રીરામ