________________
૨૪૬
પ્રવચન આઠમું માતાપિતાના ત્યાગી મટીને રાગી બની જશે. કો'ક ધર્માત્મા ધના સાચા રહસ્યોને પ્રીછી લઈને; જીવન કોઈ ઉજજવળ પંથ હાથ કરી લેશે.
તમે તમારા જીવનમાં જે કાંઈ પ્રવૃતિઓ કરો છો તેમાં ડું થોડું પણ બીજાઓને પુસ્તિકાની પ્રેરણા કરવાનું પુણ્ય જે મફતમાં ખૂબ સહેલાઈથી મળી જનારું છે, તે ભેગું કરો. માનવજીવન મળ્યું છે તો તે માત્ર પેટ ભરવા માટે જ નથી મળ્યું. અને જો પેટ ભરવા માટે જ આ જીવન હોય તો કૂતરાને ય ક્યાં પેટ ભરતા નથી આવડતું ? પેટ ભરવા માત્રથી માનવની શી મહાનતા છે? રાવણને દૂત દ્વારા સંદેશો
હવે આપણે સંજનાના પ્રસંગમાં આગળ વધીએ.
અંજનાના જીવનનો કેટલોક દુઃખિત કાળ પસાર થઈ રહ્યો હતો ત્યારે એક વાર રાક્ષસપતિ રાવણના દૂતે આવીને રાજા ફ્લાદને જણાવ્યું કે, “વરુણ નામનો રાજા રાવણની સાથે નિરંતર વૈર ધારણ કરતો હતો અને રાવણની આણ સ્વીકાર ન હતો. વળી રાવણની આણને સ્વીકારી લેવાની તેને વાત કરતા તે જેમ તેમ બોલવા લાગ્યો. તેના જેવા તેવા કટુ વચનો સાંભળીને રાવણે ક્ર દ્ધ બની તેની ઉપર ચઢાઈ કરી. એની નગરીને ઘેરી લીધી અને ખુંખાર યુદ્ધ જામી ગયું. આ મહાસંગ્રામમાં વરુણના પુત્રો ખરને બાંધીને પોતાની નગરીમાં લઈ ગયા છે. આથી હવે રાવણે વિદ્યાધર રાજવીઓને સૈન્ય સહિત બોલાવવા મોકલ્યા છે. તમને પણ હું એ માટે જ બોલાવવા આવ્યો છું.” યુદ્ધ માટે પવનંજયનું ગમન
દૂતની વાતો સાંભળીને રાજા પ્રહલાદ રાવણની વહારે ધાવા તૈયાર થયું. ત્યારે પ્રફ્લાદના પુત્ર પવનંજયે પિતાને કહે છે: “પિતાજી! આપને આ માટે જવાની કોઈ જરૂર નથી. રાવણને મનોરથ હું પૂર્ણ કરીશ.”
આ રીતે આગ્રહપૂર્વક પિતાની સંમતિ લઈને પવનંજ્ય યુદ્ધમાં જવા ચાલી નીકળ્યો. પતિની આ યુદ્ધ- યાત્રાના સમાચાર લોકમુખેથી સાંભળીને અંજના સુંદરી તેમને મળવા અત્યંત ઉત્કંઠિત થઈ ગઈ.
અંજનાના અંતરમાં એવી અભિલાષા હતી કે, આજે તો મારા સ્વામીનાથ જરૂર મને મળવા આવશે જ. યુદ્ધના મોરચે જવું એટલે મોતને વરવા જવું. જાણે કે, છેલ્લી વિદાય ... ગમે તેવે વૈરી પણ વૈર ભૂલે અને સ્વજનને પ્રેમ બતાડે, તો મારા પતિદેવમાં કાંઈ પાપણ જેવી કઠોરતા તો નથી જ. કે તે આજે ય મને ભૂલી જાય. આજે તો જરૂર મારી પાસે આવશે.
પરંતુ અંજનાની એ આશા ઠગારી નીવડી. પવનંજ્યને તો અંજનાને મળવાનો વિચાર સુદ્ધાં પણ ન આવ્યો. એની દુનિયામાં બધા જ હતા; સિવાય અંજના ... અંજનાનું એના હૈયે કોઈ સ્થાન ન હતું. પતિને જોવા અધીરી અંજનાની દશા
પોતાના પતિદેવ પવનંજ્યને નિરખવા અધીરી બની ગયેલી અંજના મહેલમાંથી ધડધડ કરતી નીચે ઊતરી આવી. જાણે આકાશમાંથી દેવાંગના ઊતરી!! પતિને જોવા માટે એક થાંભલાને ટેકો દઈને પૂતળીની જેમ સ્થિર ઊભી રહી.