________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ
૨૪૭, એના અંતરમાં જાણે અરમાન હશે કે, “ગમે તેમ એ મારા પતિદેવ છે. એમને હું જરૂર અટકાવીશ. મારે એમને પ્રિયવચન દેવાં છે કે, યુદ્ધમાં વિજ્ય વરીને આવજો શું એક પત્ની તરીકે મને આટલો ય અધિકાર નહિ હોય?'
જેવો પવનંજ્ય મહેલની નજીક આવી જાય છે કે તેણે અંજનાને જોઈ. અંજના અનિમેષ નજરે પવનંજ્યને જોઈ રહી હતી. અસ્વસ્થતાથી એનું હૃદય પીડિત હતું. બીજના ચન્દ્ર જેવી કૃશ એની દેહલતા હતી. શિથિલ કેશલતા વડે એનું લલાટ ઢંકાયેલું હતું. ઢીલી પડી ગયેલી ભુજલતાઓ લટકતી હતી. એના હોઠ પર તાંબૂલ ન હતું. આંખના આંસુથી એનું મોં ધોવાઈ રહયું હતું. અને આંખોમાંથી અંજન તો કયારનું ચાલ્યું ગયું હતું.
આવી અંજનાને પવનંજયે જોઈ. જતાં જ એણે વિચાર્યું : “અહે! આ સ્ત્રી કેટલી નિર્લજજ અને નિર્ભય છે.! આવી રીતે વચ્ચે આવીને ઊભી રહી છે. હું આના દુષ્ટ મનને પહેલેથી જ જાણતો હતો, છતાં શું થાય? માતા-પિતાની આજ્ઞાન ઉલંઘનના ભયથી જ મારે તેને પરણવું પડયું! ગામ ફેરવવા કરતાં ગાડું ફેરવે
જયારે પાપકર્મોના ઉદય થાય છે ત્યારે બધુજ અવનવું બને છે. તમે કદાચ તમારા માતા-પિતાના ચોથા નંબરના પુત્ર છે અને માતાપિતા ત્રણે પુત્ર ઉપર ખૂબ હેત રાખતા હોય પરંતુ તમારા ઉપર જરાય હેત ન ધરાવતા હૈય એવુંય બને!
તમારા પાપકર્મો તમને ક્યાંય પ્રિય થવા દેતા ન હોય. બધેથી કદાચ તમને જાકારો ય મળતો હોય. તમને કયાંય યશકીર્તિ પ્રાપ્ત થતી ન હોય. આવી સ્થિતિમાં કે તમે કોઈનું અશુભ ચિંતવશો નહિ. આત્માની અંદર અનુપમ સમાધિ કેળવજો.
- તમારા માતાપિતાને દોષ દેજો મા. તે વખતે તમે વિચારો કે, “મારાજ પાપકર્મો આમાં કારણ છે. આથી જ બધા જોડે મારે લઢવાડ વગેરે થાય છે. મારું જ પૂણ્ય ઓછું છે. આને કારણે હું સહુને શત્રુ જેવો લાગું છું. આથી હવે મારે જ મારું પુણ્ય વધારવું જોઈએ અને એ પુણ્ય ધર્મથી જ પ્રાપ્ત થતું હવાથી ધર્મ તત્ત્વનું જ શરણ સ્વીકારવું જોઈએ.”
બધા આપણા માટે સારું વિચારે એવું ન વિચારો. ગામ ફેરવવા કરતાં ગાડું કેરવી નાંખવું એ ખૂબ મહત્ત્વનું છે. તમે જ તમારું પુણ્ય વધારી દો તો બધું સારું થઈ જાય. અંજનાની પવનંજ્યને વિજ્યકામના
અંજના પવનંજ્યના ચરણોમાં પડી જાય છે. અને અંજલિ જોડીને કહે છે: “હે સ્વામીનાથી તમે બધાની સંભાળ લીધી. બધાની સાથે હળ્યા મળ્યા; પરન્તુ મારી જરા ય સંભાળ ન લીધી? ભલે. સ્વામીનાથ! આપને જરકું તે ખરું. હવે મારી આપને એક જ વિનંતિ છે કે આપ મને કદી ભૂલશો નહિ. આપનો માર્ગ સુખકારી બની રહો. યુદ્ધમાં આપ વિજ્યલક્ષ્મી વરીને પુન: વહેલા પધારજો. આપની આ અભાગિણી દાસી આપના યશને ઝંખે છે. પધારે... સ્વામીદેવ! શિવાર્ત પ્રસ્થાન : સન્ત” વિચારોના સુષુપ્ત મનમાં પડી જતા પ્રતિબિમ્બા
પવનંજ્ય નીચું જોઈ જાય છે. એ કશું જ બોલતું નથી. પણ એક વાર