________________
પ્રવચન સાતમું
માથા ઉપર પાંચ મણનો ખોજ પડ્યો હોય એવી રીતે—જાણે કે ભારે મુશ્કેલીથી—તપસ્વિનીએ માથું ઊંચું કર્યું; અને લક્ષ્મણજીને નમસ્કાર કર્યાં. અને વળી માથું નીચું નાંખી દીધું.
૨૧૪
હનુમાનને મનમાં પ્રશ્ન થયો કે આજે માતાજીનો આવો વર્તાવ કેમ છે? ઉમળકો કેમ જણાતો નથી ? રાધવેન્દ્ર પોતે પધાર્યાં છે છતાં એમના મુખ ઉપર આનંદની ઉર્મિઓ ઉછાળા કેમ મારતી નથી ? હશે ..
“માતાજી ! આ ભરતજી ! અનાસક્ત યોગી જેવું જીવન જીવતા રાવવેન્દ્રના ખીજા લઘુબંધુ !” હનુમાને કહ્યું.
t
“ હશે...’’ તપસ્વિની ખોલ્યા. “ અને માતાજી...આ વાનરાધિપતિ સુગ્રીવ ! ’’ “હા... હશે...” મોં મચકોડીને અંજનાએ કહ્યું.
“ અને આ...નળ; જેમણે લંકા વિજય વખતે સમુદ્ર ઉપર વિરાટ સેતુ ખાંધ્યો હતો. ”
“તે...હશે...” વળી મોં વાંકું કરીને, તદ્દન લાપરવાહ બનીને તપસ્વિનીએ જવાબ વાળ્યો.
લક્ષ્મણનો અંજનાને સવાલ
હવે તો હદ આવી ગઈ હતી. લક્ષ્મણજીથી તો ન રહેવાયું. આખા રામાયણમાં લક્ષ્મણજી એક એવું પાત્ર છે કે જે અન્યાયને કદી સડી શકતા નથી. અન્યાયને જોતાં જ તેઓ છંછેડાઈ પડે છે.
લક્ષ્મણજી ઝટ ઊભા થઈ ને તપસ્વિની પાસે ગયા. હાથ જોડીને કહ્યું, “ક્ષમા કરજો, મહાસતીજી! આપની આ ઉદાસીન વર્તણૂંક મને ઉચિત નથી લાગતી. આપ કટાણું મોં કરીને શા માટે જુઓ છો? આપના પુત્ર હનુમાનની આગ્રહભરી વિનંતિથી જ અમે અહીં આવ્યા છીએ. છતાં જે પ્રકારનો અતિથિ-સત્કાર આપની પાસેથી અપેક્ષિત હોય તે ય દેખાતો નથી; એટલે મારા મનને થોડોક ખેદ થયો છે.”
અંજનાસુંદરીનો જડબાતોડ જવાબ
66
હવે અંજનાસુંદરીએ માથું ઊંચું કર્યું. લક્ષ્મણની સામે દૃષ્ટિ સ્થિર કરીને આંખોનાં ભવાં જરાક ઊંચા ચડાવીને કાંઈક કઠોર ભાષામાં અંજનાસુંદરી ખોલ્યા : ‘લક્ષ્મણજી ! હું કેમ બેચેન છું એ આપને સાંભળવું છે ને ? તો તે હું સંભળાવું છુ. પણ એનાં આપને માઠું લગાડવાનું હોય નહિ. મારું તો મને જ ખૂબ લાગ્યું છે અને તેથી જ મારી વર્તણૂંકમાં આપને ખામી દેખાય તે સ્વાભાવિક છે, બાકી આપ જવા
