________________
‘રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સન્ડેશ”
૧૬૩ જ-જેમણે અંગ્રેજી પદ્ધતિનું શિક્ષણ લીધું છે – અમારી સંસ્કૃતિનો નાશ કરીને પ્રજાના સાચા સુખશાન્તિની સઘળી આધારશિલાનો ધ્વંસ કરી રહ્યા છે.”
આર્ય મહાપ્રજાના સર્વનાશની આવી કતલની પળોમાં પણ જો અમે બોલીએ નહિ તો કેમ ચાલે? ભારતના બીજા પણ અનેક સંન્યાસીઓ આ બાબતમાં ચૂપ શા માટે રહ્યા છે એ મને સમજાતું નથી!
તમે શા માટે આટલું બધું બોલો છો? શું તમારા બોલવાથી બધું બદલાઈ જશે?” આવું જ્યારે જ્યારે મને કોઈ કહે છે ત્યારે હું પેલા જટાયુની જેમ જ, જવાબ આપું છું કે મારાથી સંસ્કૃતિનાશનો આ અધર્મ જોયો જાતો નથી એટલે જ હું બોલું છું. બેશક ધર્મનો ઉપદેશ આપવો એ તો મારું કર્તવ્ય છે જ. બૌદ્ધધર્મનો પ્રચાર
પૂર્વે પણ અનેક વાર આ સંસ્કૃતિની સામે આક્તો આવી છે. પરંતુ ત્યારે ત્યારે અનેક સંસ્કૃતિ પ્રેમી આત્માઓએ એની રક્ષા કરવા કમર કસી છે.
ઘણા વર્ષો પૂર્વે ભારતની અન્દર બૌદ્ધો દ્વારા વૈદિકોને માન્ય મોક્ષમાર્ગની સંસ્કૃતિ નષ્ટ કરાઈ રહી હતી. બૌદ્ધો મોક્ષને સ્વીકારતા નથી. એ મોક્ષનો અર્થ “આત્માનું દીપકની જેમ બુઝાઈ જવું' એવો કરે છે. મોક્ષનું આ વાસ્તવિક સ્વરૂપ નથી. બેિશક; મોક્ષના રવરૂપમાં વૈદિક અને જૈન માન્યતામાં મતભેદ છે. પણ તે વિચાર અહીં અપ્રસ્તુત છે.]
આ આર્યદેશ જીવનની પ્રત્યેક કરણીઓમાં મોક્ષને જ આગળ રાખીને ચાલત. અને એથી એનો નાશ કોઈ પણ રીતે ક્ષમ્ય બની શકતો નથી.
બૌદ્ધોએ મોક્ષનું જે વૈદિકમાન્ય સ્વરૂપ છે તેનો પણ લોપ કરવા માંડ્યો. અને જ્યારે પોતાના વિકૃત મોક્ષસ્વરૂપને પ્રચારવા માંડયું ત્યારે એક આત્માનું અન્તર કકળા ઊઠયું. કુમારિલભટ્ટની આન્તર વ્યથા
કમારિલ ભટ્ટ નામનો બ્રાહ્મણ પંડિત બૌદ્ધના આ પ્રચારને સહન કરી શક્યા નહિ. એનો આત્મા અકળાઈ ઊઠયો.
બૌદ્ધ દર્શનમાં ઉગ્ર દેહદમન અને તપત્યાગાદિ ઉપર જોર આપવામાં આવ્યું નથી. આથી એમનો મત જલદી સ્વીકારાવા લાગ્યો. વૈદિક મતમાં પૂજા-પાઠ અને પ્રિયાંકાડો વિશેષ પ્રમાણમાં હોવાના કારણે અને બૌદ્ધ ધર્મમાં ઘણી છૂટછાટો ભોગવવા છતાં ધમ કહેવડાવવાનો સગવડિયો રસ્તો હોવાથી અનેક રાજાઓ બૌદ્ધ ધર્મ સ્વીકારવા લાગ્યા.
