________________
૧૬૨
પ્રવચન છડું નિશ્ચિત હતો. મારું મોત અફર હતું. છતાં હું કેમ એની સામે પડ્યો એનો જવાબ એક જ છે કે પરસ્ત્રીના અપહરણને એણે આચરેલો અધર્મ મારાથી જોવાયો નહિ.
એ એક સબળ રાજા હતો. હું એની પાસે એક નિર્બળ પક્ષી હતું. પણ એ સબળો અને હું નિર્બળ એ વિચાર જ અસ્થાને હતો. મુખ્ય વાત એ જ હતી કે મારાથી આ અધર્મ જોઈ ન શકાયો અને માટે જ હું એની સામે થઈ ગયો.”
જેમ અધર્મ કરવો એ પાપ છે. એમ બીજા દ્વારા કરાતો અધર્મ ની શક્તિએ નિવારવો નહિ, તે માટે પ્રયત્ન પણ ન કરવો, તે ય પાપ છે. ત્યાગીવ માર્ગદર્શન આપવું જ રહ્યું
જે કરાળ આ કાળમાં યુવાનોમાંથી નષ્ટ થતો જતો સદાચાર, બેનોમાંથી ખતમ થતું જતું શીલ અને વેપારીઓમાંથી દૂર થતી જતી નીતિમત્તા વગેરે જઈને પણ સૌથી ઊંચો ગણાતો ત્યાગીવર્ગ જે સાચું માર્ગદર્શન ન આપે તો તે શું ઉચિત છે?
તમે આ બધી વાતો સાંભળીને કેટલું અમલમાં મૂકવું જોઈએ એ તમારે વિચારવાનું છે; પણ ધર્મરક્ષાના પ્રયત્નમાં તો શક્તિસંપન્ન આત્માઓએ સદા સજજ બની જ રહેવું જોઈએ. શિક્ષણ વગેરે દ્વારા સંસ્કૃતિનાશ
અંગ્રેજો આ દેશમાં જ્યારથી પિઠા છે ત્યારથી આ દેશની સંસ્કૃતિને માથે ભારે ભય તોળાઈ રહ્યો છે. એમણે દાખલ કરેલા શિક્ષણથી આજની પ્રજા પોતાની સંસ્કૃતિના ગૌરવોને ભૂલી ગઈ છે અને એનાથી સીધી કે આડકતરા હજારો નુકસાનો હિન્દુસ્તાનની પ્રજાને થઈ ચૂક્યા છે.
આજના જેટલા ડીગ્રીધારી માણસો છે એને હું દેશી અંગ્રેજો કહું છું. મારો કહેવાનો ભાવ એ છે કે અંગ્રેજી પદ્ધતિના શિક્ષણે ભારતીય પ્રજાના માનસની અંદર એટલી બધી વિકૃતિ વૃત્તિઓને પિસાડી દીધી છે કે તેથી તે શિક્ષિત માણસના જીવનનું—એના બધા જ સ્તરોમાં–એટલું મોટું પરિવર્તન થઈ ચૂક્યું છે કે તેના તરફ ધ્યાનથી જોવામાં આવે તો તે અંગ્રેજ જ લાગે. જીવનની સઘળી વૃત્તિ-પ્રવૃત્તિઓ અને મહત્ત્વાકાંક્ષાઓમાં ક્યાંય જે આર્યત્વની ઝાંખી પણ શોધી ન જડે તે તેવા ડિગ્રીધારી ભારતીય લોકોને દેશી અંગ્રેજ કેમ ન કહેવા? “હવે તો કાળા ગોરાઓથી બચાવે
એક વાર એક દૈનિકમાં લેખ આવેલો. તેનું શિર્ષક હતું. હવે તો આ કાળ ગોરાઓથી દેશને બચાવો!” તેમાં જણાવ્યું હતું કે, “આ કાળા (ભારતીય) ગોરાઓ
