________________
૧૪૬
પ્રવચન પાંચમું
અરેશત્રુ રાજા દાંતમાં શરણાગતિને દર્શાવતું તણખલું લે એટલા માત્રથી જ એને વિજેતા રાજા છોડી મૂકતા. અને પાછા ચાલ્યા જતા.
સાધુ બન્યા બાદ પ્લાનિંગ ન હોય તો?,
દીક્ષા લીધા બાદ રાજા વાલિ સ્વકલ્યાણની ઉગ્ર સાધના કરે છે. જે સાધુ જીવનમાં પ્રવેશ કર્યા બાદ “સાધુ બનીને હવે મારે શું કરવાનું છે? એનું કોઈ
Planning” ન હોય, તો સંસારના ભાવોને ફરી એ સાધુના મનમાં પ્રવેશવાની તક મળી જાય છે.
કેટલીક વાર તો ખૂબ ઊંચા સ્થાને ગયા પછી વાસનાઓ વધુ જોરથી ભભૂકી ઊઠતી હોય છે. એની સામે જે તપ, ત્યાગ, સ્વાધ્યાય, જ્ઞાન, ધ્યાન, ભક્તિ વગેરેનો જીવનમાં ભરપૂર પ્રમાણમાં યોગ સાધવામાં ન આવે તો ત્યાગીઓના અન્તરમાં ય પુનઃ સંસાર ભાવનાઓ પ્રવેશી જવાની પૂરી શક્યતા રહે છે. જે સંસાર ત્યાગીઓને પોતાના આત્મકલ્યાણની તલપ જાગતી નથી તેઓ પતનભાવ પામી જાય તો પણ નવાઈ પામવા જેવું નથી. જૈન દર્શન કહે છે ભોગવિરકિતની સાથે સાથે ગુણવિરક્તિ કેળવે - રાજર્ષિ વાલિ પોતે અસાધારણ કોટિનું સંયમ આરાધે છે. એના પ્રભાવે એમનામાં અનેક પ્રકારની લબ્ધિઓ અને શક્તિઓ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે.
જૈન દર્શન કહે છે કે, સાધનાના પ્રભાવે યોગીઓના પેશાબમાં અને ઘૂંકમાં પણ સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થઈ જાય તો પણ એનો ઉપયોગ કરીને ચમત્કારાદિમાં કોઈએ પડવું ન જોઈએ.
જગતના ભોગસુખો પુણ્યયોગે મળી જાય તો તેમાં વિરક્તિ મેળવવી એ હજી કદાચ સહેલ બની જાય. પરંતુ સંસારના એ ભોગસુખોને છોડીને ત્યાગી બની ગયા પછી વિશિષ્ટ સાધના દ્વારા પ્રાપ્ત થતી લબ્ધિઓ અને શક્તિઓમાં વિરક્તિ કેળવવી એ અત્યન્ત કઠિન બાબત છે. જેમ ભોગ-વિરક્તિ કેળવવી જોઈએ તેમ ભોગોના ત્યાગ દ્વારા પ્રાપ્ત થતી શક્તિઓમાં પણ વિરક્તિ કેળવવી જોઈએ. હૃદયમાં મોક્ષનું અર્થિપણું આવે ત્યારે જ આ વિરક્તિ રાજ્ય બને છે.
મોક્ષના તલસાટ વિહોણી શક્તિઓ : મારકણી
માટે જ જૈન મુનિઓ સામાન્ય રીતે ચમત્કારો દ્વારા ધર્મનો પ્રભાવ ફેલાવવાની પ્રવૃત્તિમાં પડતા નથી. જેને મોક્ષ જ મેળવવો છે એ શક્તિઓનો આવી રીતે દુર્વ્યય શા માટે કરે ?
