________________
૧૪૪
પ્રવચન પાંચમું
જે રાવણ ચન્દ્રહાસ ખર્શ લઈને વાલિને ખતમ કરવા તૈયાર થયો હતો તે રાવણને મચ્છરની જેમ બગલમાં દબાવી દેવા છતાં વાલિ તેને ખતમ કરી નાંખતા નથી. પણ દયાથી પ્રેરાઈને તેને જમીન ઉપર છોડી દે છે. એ વખતે રાવણનું મસ્તક લજજાથી નીચું નમી જાય છે.
પ્રવ્રજ્યાના પંથે વિચરતા વાલિ
ત્યાર બાદ મહારાજા વાલિ કહે છે : “રાજા રાવણ! તમને આટલી ભયંકર સત્તાની ભૂખ જાગી ? આપણી વચ્ચેના સ્નેહભાવને વિસારી દઈને મારા સ્વામી થવાને માનપાય તમને જાગી ઊઠયો ?
“મારે માટે તો આ જગતમાં વીતરાગ, સર્વજ્ઞ અને ત્રિલોકપૂજ્ય દેવાધિદેવ સિવાય કોઈ નમસ્કાર્ય નથી, મારા સ્વામી એ જ; બીજો મારે સ્વામી કેવો ?”
“જ્યાં સુધી વાનરદ્વીપ ઉપર હું રાજ કરવાની ઈચ્છા કરું ત્યાં સુધી તો તમારા નસીબમાં એનું રાજ કરવાનું સંભવિત જ નથી. પણ...હવે તો હું જઈશ. મક્ષ સામ્રાજ્યના પરમકારણભૂત પ્રવ્રજપાના કલ્યાણકર પથે! અને યુવરાજ સુગ્રીવ તમારી આજ્ઞા ધારણ કરીને વાનરદ્વીપની રાજધાની કિકિંધાનું રાજ્ય ચલાવશે.
બીજાના દુર્ગુણો જોઈને ય પ્રેરણા પામી શકાય
રાવણની સત્તાભૂખ જોઈને વાલિને વૈરાગ્ય થયો. આવું ઘણું વાર આ જગતમાં બની જતું હોય છે.
બીજાનો ક્રોધ જોઈને આપણને વૈરાગ્ય થઈ જાય. પડોશી પોતાની પત્નીને અને બાળકોને મૂઢ માર મારતો હોય ત્યારે તમે કદાચ, પેલો પુરૂષ બહુ ઝનુની હોય તો બચાવો નહિ એવું પણ બને. પરંતુ ઘેર જઈને તમારા પત્નીને તમે જરૂર કહે કે, “બાળકો વગેરેને આપણે કદી આ રીતે મારવા ન જોઈએ.”
દુનિયાના કામી માણસને જોઈને તમને વૈરાગ્ય થઈ જાય એવું પણ બને. આવા કામાંધ તો આપણે ન જ બનવું જોઈએ એવું તમને થઈ જાય.
દુષ્ટ છોકરા અને છોકરીઓને જોઈને તમારા છોકરા-છોકરીઓને બચાવી લેવાનો તમે સંક૯૫ કરો એ સુસંભવિત છે. તમે એમ કહેશો કે, “જમાનો કેવો ભયંકર આવ્યો છે કે આજે છોકરાઓને કૉલેજમાં ન મોકલીએ તો ચાલે એવું નથી. પરંતુ પેલા છોકરા જેવું, દારૂડિયું અને દુરાચારી જીવન મારા દીકરાનું તો નહિ જ થવા દઉં. જુઓને...એ છોકરાએ પોતાના બાપની જિંદગી પણ ખલાસ કરી નાંખી.
