________________
ત્યાં સુધી ખાસ મહાવરે નહોતે, છતાં એ પ્રશ્ન હૈયાને કર્યા કરતે હતો. તેથી ૧૦ વર્ષ પહેલાં ધર્માનંદ કૌશાંબીકૃત “ભગવાન બુદ્ધ” પુસ્તક પ્રગટ થતાં એ પ્રશ્ન ફરી ચકડોળે ચડ્યો. આ બધા સમય દરમ્યાન આ અંગે મેં જે કંઈ અભ્યાસ અને ચિંતન કર્યા હતાં તેને આધારે તટસ્થપણે વિચાર કરતાં મને જણાયું કે આમાં ક્યાંક મેટી ભૂલ થઈ રહી છે. જોકે કેટલીક જગ્યાએથી એનો પ્રતિકાર થયો હતો પણ મારા ચિત્તને એથી સંતોષ નહોતે. તેથી એક દિવસ મનેવ્યથા વ્યક્ત કરતાં, ન્યાયવિશારદ, ન્યાયતીર્થ પૂ. મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજે જ મને એનો પ્રતિકાર કરવા ઉત્સાહિત કર્યો. ન મને માગધી ભાષાનું જ્ઞાન, ન સંસ્કૃતનું ખાસ જ્ઞાન કે ન શાસ્ત્રોને અભ્યાસ. પણ એમણે મને મેં માંગ્યા તે પાઠ, અનુવાદો વગેરેની મદદ આપી. એને આધારે તે વખતે હું “ભગવાન મહાવીર અને માંસાહાર” નામે પુસ્તક પૂ. વિનોબાજીની પ્રસ્તાવના સાથે પ્રસિદ્ધ કરી શક્યો હતો, જે ત્યારે સારો આવકાર પામ્યું હતું. - આ પુસ્તક અંગે આચારાંગને કંઈક અભ્યાસ થયો હતો. તેથી મારી સામે એક ચિત્ર આકાર લઈ રહ્યું હતું. પણ ત્યારે હું જૈનધર્મમાં માંસાહારનું વિધાન કેવી રીતે હોઈ શકે ? એ પ્રશ્નને વ્યાપક રીતે સ્પશી શક્યો ન હતો. વળી એ મારા ગજા ઉપરવટની વાત પણ હતી. છતાં જ્યારે આ બીજો પ્રશ્ન પણ હાથ પર લેવા બાંઠિયાજીએ ઉપર. આપેલ પત્ર દ્વારા મને ઉત્સાહિત કર્યો એથી આ લઘુ નિબંધ હું તૈયાર કરી શક્યો છું. સાથે ૨૦૦૦ વર્ષથી ગૂંચવાતી રહેલી આ કઠિન સમસ્યા હલ થઈ શકે તે કેવું સારું એવી દિલમાં પડેલી એક અદમ્ય ઈચ્છાએ પણ મને બળ પૂરું પાડ્યું છે.
જોકે આ પ્રશ્નના અનેક વાર જોરદાર જવાબો અપાયા છે. પણ એમ છતાં એમાં કંઈક ખૂટતું હતું, જેથી પંડિતોને આ વાત ગળે ઊતરે તેવી અસરકારકતા એમાંથી ઉદ્દભવતી નહોતી. કારણ કે માંસાહારનો અર્થ આપતા પાઠે, એ જ અર્થ આપતી ટીકાઓ વગેરેનું કારણ
