________________
આરાધના માર્ગ આદર્શ માનીને શક્ય તેટલે પાપ પરિત્યાગ કરે અને થઈ રહેલા પાપના સતત પશ્ચાત્તાપૂર્વક જીવન ગુજારવું, અર્થાત્ તેનાથી પણ છૂટવા માટે નિરંતર ભાવના ભાવતા રહેવું એ જ ધર્મી જીવન જીવવાને ઉપાય છે. એવું જીવન જીવનારા જ ધમ બની શકે છે. - એમાંની એક પણ વાત જેઓના જીવનમાં નથી, તેવાઓને 'ઊંચી કક્ષામાં મૂકવાનું તેઓને જ મન થાય, કે જેઓને ધર્મ પ્રત્યે લેશ પણ આદર નથી બલકે દ્વેષ છે.
અન્યથા જીવરક્ષા અને પાપના પશ્ચાત્તાપથી ભરપૂર જીવન જીવ-નારા આત્માઓ પ્રત્યે ઉચ્ચ કેટિને સદ્ભાવ પેદા થાય જ થાય.
મોક્ષમાર્ગ જીવનાં પરસ્પર સંબંધનું જ્ઞાન, તે જ્ઞાનપૂર્વક સાચા સ્નેહ અને તે સ્નેહપૂર્વક સાચો આચાર એ રત્નત્રયી છે. એવી રીતે અજીવ તત્ત્વનું જ્ઞાન, જીવતત્વ સાથેના એના સંબંધનું જ્ઞાન અને એ જ્ઞાન મુજબ અજીવતત્વ પ્રત્યે ઔદાસિન્ય, એ ઔદાસિન્યપૂર્વક અજીવ તત્વ સાથેનું ઉચિત આચરણ એ પણ રત્નત્રયીને બીજો પ્રકાર છે. એ બંને પ્રકાર મળીને મેક્ષમાર્ગ બને છે.
