________________
અનીતિ અને હિંસા
લૌકિક સ્વાર્થ માટેનું નીતિપાલન ધ નથી
પંચેન્દ્રિયવધ, એ સાક્ષાત્ રૌદ્ર પરિણામને જનક છે. જ્યારે અનીતિ આદિ માયાસ્વરૂપ હોવાથી તેને આર્તધ્યાનનાં કારણે માનેલાં છે. જો કે એનું સતત સેવન પરિણામે રૌદ્ર અધ્યવસાયને લાવનાર હોવાથી, તે પણ રૌદ્ર ધ્યાનની જેમ સર્વથા ત્યાજ્ય છે. પરંતુ એ વાતને આગળ કરી, “પંચેન્દ્રિયવધ આદિને નહિ આચરનારા કરતાં પણ તેને આચરનારા સારા છે.” એમ કહેવું એ લેશ પણ વ્યાજબી નથી.
જેઓ અનીતિ આદિને પાપ માને છે, તેઓએ તે પંચેન્દ્રિયવધ આદિને એથી પણ ઘોર પાપ માનવું જ જોઈએ. અર્થાત્ અનીતિને પાપ માનીને તેને તજનારે, પંચેન્દ્રિયવધ આદિ દુષ્ટ કિયાઓને તો આચરી શકે જ નહિ. છતાં જેઓ પંચેન્દ્રિયવધને છોડવા કે તેને પાપ પણ માનવા તૈયાર ન હોય, તે તેની પાછળ તે ન પણ આચરતા હોય, તે તેની પાછળ તેઓનો કઈ પણ લૌકિક હેતુ રહે છે અને એ હેતુ આ લોકના સ્વાર્થની સિદ્ધિ સિવાય બીજે કઈ છે નહિ.
નીતિનું પાલન કરવા છતાં અને અનીતિનું આચરણ નહિ કરવા છતાં પણ જે તેઓને કવચિત્ પિતાના ઈહલૌકિક સ્વાર્થની સિદ્ધિ થતી માલુમ ન પડી, તે તે જ ક્ષણે નીતિને લાત મારતાં અને અનીતિના માર્ગને સ્વીકારી લેતાં, તેઓ કદી અચકાવાના નથી. અને અનુભવ પણ એમ જ કહે છે કે તેથી તેવા આત્માઓની પ્રશંસા કરવી એ વાસ્તવિક વર્ગને ભારે ધક્કો પહોંચાડનારી પ્રવૃત્તિ છે.
વાસ્તવિક ધર્મ, પાપના પરિત્યાગમાંથી જન્મે છે અને એ પરિત્યાગ ન થઈ શકે ત્યાં સુધી તેના પશ્ચાત્તાપમાં રહેલો છે. જે
જ્યાં પાપને પાપ માનીને પરિત્યાગ પણ નથી અને પશ્ચાત્તાપ પણ નથી, ત્યાં ધર્મની મહેર–છાપ મારવા તૈયાર થઈ જવું, એ વાસ્તવિક ધર્મની પિછાણના અભાવનું લક્ષણ છે એટલા જ. માટે પાપને સર્વથા પરિત્યાગ એ શ્રેષ્ઠ જીવન છે. અને એ ન થાય ત્યાં સુધી એને જ એક
આ. ૫
