________________
- આરાધનાને મા હીન કેન્ટિની જ રહેવાની છે. અને એ જ કારણે અન્ય વ્રતોએ અહિંસારૂપી ધર્મક્ષેત્રની માત્ર વાડ તરીકે વર્ણવાએલાં છે.
વાડની કિંમત પણ ક્ષેત્રની કિંમત છે, તે છે. તેમ સત્ય અચૌર્યાદિ વ્રતની કિંમત અહિંસા જ ધર્મરૂપ છે તે જ છે.
એ અહિંસા ધર્મનું પિતાની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં છડેચોક ખંડન કરનાર આત્મા, લૌકિક સ્વાર્થ આદિના કારણે નીતિનું પાલન કરવા. માત્રથી અહિંસાધર્મના સંરક્ષણ ખાતર પોતાની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં સાવધ રહેનાર આત્મા કરતાં કદી પણ ચઢીઆત બની શક્તિ નથી.
થોડા કાળનું મનુષ્યજીવન નિભાવવાની ખાતર જેઓ પંચેન્દ્રિય પ્રાણીઓને વધ કરે છે યા કરાવે છે કે તેવા વધથી તૈયાર થએલી વાનગીઓને કેઈ પણ જાતની કંપારી વિના પિતાના પેટમાં નાખે છે, તે આત્માઓ, નિરવ જીવન જીવનારા અને એકેન્દ્રિય જીવોની પણ પિતાથી હત્યા ન થઈ જાય તેવી ભાવના સેવનારા દયાવૃત્તિથી છલેછલ ભરેલા આત્માઓની તુલનામાં ઊતરતી કક્ષાના ગણાય તે નિસંદેહ હકીક્ત છે.
અનતિ એ પાપકર્મ હોવા છતાં, જીવહિંસાનું પાપ તે તેના કરતાં ખૂબ જ ખતરનાક છે.
પ્રસ્તુત વિષયમાં અનીતિનું મુદ્દલ સમર્થન નથી પરંતુ અનીતિને આગળ કરીને તેમજ એની ભયંકરતા વર્ણવીને પ્રાણવધ કરતાં પણ એ દુષ્ટકર્મ વધુ ખરાબ હોવાની છાપ ઉપસાવવાને જે પ્રયત્ન આજકાલ ઠેર ઠેર આદરતે જોવાય છે, તેની સામે યથાર્થતાનું નિરૂપણ છે.
અનીતિમાં હિંસા ખરી, પણ તે આંશિક, જ્યારે પ્રાણવધમાં તે દયાના સર્વ અંશેનું ખૂન છે.
અનીતિ પણ આચરવા જેવી તે નથી જ. તેનું નિવારણ પણ સવ–પર ઉભય માટે કલ્યાણકર છે. આરાધનામય જીવનને પવિત્રતા સાથે પુષ્પ અને સુવાસ જે સંબંધ છે એનું સહુએ સદા સ્મરણ, રાખીને રાહનુરૂપ નિષ્ણા. જીવન જીવવા પ્રયાસો આદરવા જોઈએ. . '
