________________
મંગળકારી આરાધના સ્થાપક શ્રી તીર્થંકરદેવના મહાન શિલ્વેએ કરેલી છે. સકળ શાસ્ત્ર-- સમુદ્રના પારને પામેલા તથા સર્વ વિદ્યાઓના પરમ ધામ તુલ્ય એવા શ્રી જિનેશ્વરદેશના મુખ્ય શિષ્ય શ્રી ગણધદે ષડાવશ્યક રચયિતા, પ્રતિપાલક અને પ્રસારક છે.
શાસનની આદિથી અંત સુધી દરરોજ કરવા ગ્ય એ ષડાવશ્યક શી વસ્તુ છે ? એનું જ્ઞાન મેળવવું એ મુક્તિ તરફ પ્રયાણ કરવા માટે જાગૃત થએલા આત્માઓનું પ્રથમ કર્તવ્ય છે. એને બરાબર. જાણી લઈ નિરંતર શ્રી જિનાજ્ઞા મુજબ એનો અમલ કરવા માટે તત્પર રહેવું એ તેઓ માટે પરમાવશ્યક છે.
ષડાવશ્યક
શ્રી જિનેશ્વરદેવના શાસનમાં “પડાવશ્યક” એ દરરોજના પ્રતિ-. કમણની ક્રિયા તરીકે અત્યંત સુપ્રસિદ્ધ છે. એથી પડાવશ્યક કેવળ. ક્રિયારૂપ છે એવું નથી, પણ જ્ઞાન-કિયા ઉશયાત્મક છે.
શ્રી જિનમતમાં કોઈ પણ કિયા જ્ઞાનશૂન્ય પ્રતિપાદન કરેલી નથી. જ્ઞાનશૂન્ય કિયા એટલે ઉપગશૂન્ય ક્રિયા. જે દ્રવ્યકિયા છે, એમ શ્રી જૈનશાસન પ્રતિપાદન કરે છે.
આથી એમ નથી સમજવાનું કે, સૂત્રને મુખપાઠ કે તેના અર્થોનું જ્ઞાન એ જ માત્ર જ્ઞાન છે અને એવા જ્ઞાનવાળાની ક્રિયા એ ભાવક્રિયા છે.
પ્રત્યેક સૂત્રને શુદ્ધ ઉચ્ચાર અને તેના અર્થનું સારામાં સારુ જ્ઞાન હેવા છતાં, ક્રિયા કરતી વખતે શુદ્ધ ઉચ્ચાર કે અર્થના ઉપગથી શૂન્ય આત્માની, બાહ્ય દષ્ટિએ જણાતી શુદ્ધમાં શુદ્ધ કિયા પણ દ્રવ્ય–કિયા છે.
શ્રી જિનશાસનમાં ઉપગને જ ભાવ માનેલ છે. આથી ઉપગપૂર્વકની કિયા એ જ ભાવકિયા છે. અને ઉપગશૂન્ય કિયા એ દ્રવ્યકિયા છે.
શ્રી જૈનશાસન સ્પષ્ટપણે પ્રતિપાદન કરે છે કે, ઉપશમની.
