________________
સગળકારી આરાધના
સ્વાધીનતાશૂન્ય મુક્તિનું પ્રતિપાદન કરે, તે બુદ્ધિ, તે યુક્તિ કે તે આગમ કોઈ પણ કાળે શિષ્ટ પુરુષોને ઉપાદેય બની શકે જ નહિ.
શિષ્ટ પુરુષા પાતાની શિષ્ટ મતિથી એ જોઈ શકે છે કે કોઈ પણ આત્માને જ્ઞાન, સુખ કે સ્વાધીનતા એ દુઃખરૂપ નથી પણ સુખરૂપ છે. જો કે અલ્પ જ્ઞાન, સુખ કે અલ્પ સ્વાધીનતા આત્માને જરૂર દુઃખ દે છે, તો પણ સ`થા જ્ઞાનરહિત, સુખરહિત કે સ્વતન્ત્રતારહિત બનવું. “એ તેા કોઈ પણ આત્માને કદી પણ સ્વીકાર્ય નથી.
શ્રી જિનેશ્વરદેવનાં આગમા જે મુક્તિનું પ્રતિપાદન કરે છે, તે મુક્તિ સંપૂર્ણ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, સ`પૂર્ણ સુખસ્વરૂપ છે અને સ'પૂર્ણ સ્વતન્ત્રતાને પ્રાપ્તિ કરાવી આપનાર છે. એ જ મુક્તિ બુદ્ધિથી પણ ગ્રાહ્ય છે તથા યુક્તિ અને આગમથી પણ સ્વીકાય છે.
બુદ્ધિ કે યુક્તિનું કોઈ પણ પ્રકારે છળ કરવામાં ન આવે, તે પ્રત્યેક વિચારશીલ માનવી, શ્રી જૈનશાસને પ્રરૂપેલી ‘મુક્તિ' એ જ મેળવવા જેવી છે એ નિણ ય પર આવ્યા સિવાય રહી શકે તેમ નથી. કારણ કે પ્રત્યેક આત્મા પૂર્ણ જ્ઞાન, પૂર્ણ સુખ અને પૂર્ણ સ્વાધીનતા
માટે નિર ંતર ઝંખે છે.
મુક્તિના માગ :
સંપૂર્ણ જ્ઞાનમય, સંપૂર્ણ સુખમય અને સદાકાળ શાશ્વત રહેવાવાળી મુક્તિને સ્વીકાર્યાં બાદ, તે મુક્તિને પ્રાપ્ત કરાવી આપનાર મા કયો હોઈ શકે એમાં બહુ વિવાદ જેવું રહેતું નથી.
જ્ઞાની ભગવા ફરમાવે છે કે, ‘સ`પૂર્ણ જ્ઞાન કે સ’પૂર્ણ સુખ આત્મામાં નહાતુ તે મુક્તિમાં મેળવવાનુ છે એવુ નથી; પર ંતુ એ જ્ઞાન અને એ સુખ, અનાદિકાળથી કનાં જે આવરાથી આવિરત છે, તે આવરણાને સથા ખસેડી નાંખવાં એનું જ નામ મુક્તિ છે. મુક્તિ શબ્દ જ બંધનના અભાવને સૂચવે છે. આત્મા ઉપર
