________________
૧૧૬
આરાધનાને માર્ગ
ઉપદેશામૃતની અસર :
સમવસરણના મધ્ય ભાગમાં બિરાજીને, જ્યારે શ્રી તીર્થંકરદેવે પિતે પિતાના જીવનમાં સાક્ષાત્ અનુભવેલા સામાયિક ધર્મની દેશના સર્વાતિશાયિની વાણી વડે આપે છે, ત્યારે પુષ્કરાવ મેઘની અનવરત ધારાથી કંઈક આદ્ર બનતા મગળીઆ પથ્થરની જેમ કઠોર હૈયાં પણ કંઈક કૂણાં પડે છે.
મીઠા મેઘની ધારાથી ખૂલતાં તેમજ ખીલતાં કદંબનાં પુષ્પોની જેમ દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચનાં હૈયાં વિકસિત થાય છે.
પ્રત્યેક પુણ્યશાળી છેતા પિતાની ચેયતા પ્રમાણે કંઈક ને કંઈક વિકાસને પામે છે. તે વિકાસની ભૂમિકાઓ અપુનર્બન્ધક અવસ્થાથી માંડીને શેલેશી પર્યત હોય છે. તે બધા સામાયિક ધર્મના આરાધક બને છે.
સ્વભાવથી જ નિવણને નહિ ઈચ્છતા અભવ્ય આત્માઓ પણ યથા પ્રવૃત્તીકરણની ઉચ્ચ ભૂમિકાને સ્પર્શ કરે છે. અને યત્કિંચિત્ શ્રુત સામાયિકને લાભ મેળવે છે. બીજાઓ સમ્યકત્વ સામાયિક, દેશવિરતિ સામાયિક, સર્વવિરતિ સામાયિક અને તેથી પણ આગળની ભૂમિકાઓને પ્રાપ્ત કરે છે.
શ્રી તીર્થકર ભગવંતેના ઉપદેશને ઝીલનાર પ્રથમ વર્ગના પાત્ર, બીજબુદ્ધિના ધણી શ્રી ગણધર ભગવંતે છે. તેઓ ભગવંતના શ્રીમુખથી ત્રિપદીનું શ્રવણ કરી અંતમુહૂર્તમાં જ દ્વાદશાંગી શ્રુતની રચના
સામાયિક શ્રુતથી માંડીને દ્વાદશાંગી શ્રુત પર્યતન કૃતજ્ઞાનનું આરાધન કરનારા શ્રુત સામાયિકના આરાધક ગણાય છે.
સમ્યક્ત્વ સામાયિકના આરાધકના પણ અનેક પ્રકાર પડે છે. ઉપશમ સમ્યકત્વ, ક્ષયોપશમ સમ્યકત્વ, ક્ષામિક સમ્યકત્વ વગેરેને પામનારા છે સમ્યકત્વ સામાયિકના આરાધકે કહેવાય છે.
