________________
રમe
જગતશાહ
માળી આ ચાર ડગરીમાં આટલી કરામત ! આટલી કરામત ! ખૂવાની પાસેની માત્ર ચાર ડગરી જ કાઢી નાંખવાનું જગડૂએ એને કહ્યું હતું. ત્યારે એને એનું રહસ્ય સમજાયું નહોતું; એને તે એ બેવકૂફીભર્યું લાગ્યું હતું. ને અત્યારે... અત્યારે...દરિયાની પીઠ ઉપર લાશો ને પાટિયાં સિવાય મકરાણ જહાજનું નામનિશાન દેખાતું ન હતું.
તાલેછે તે જગડૂને ભેટી પડ્યોઃ “નાના શેઠ ! મલક આખામાં વગોણું રહી જાત કે તાજીનું વહાણ લૂંટાયું ને બુડાડયું ! તમે... તમે મને ભવભવના મેણુમાંથી ઉગાર્યો ને અમને સહુને મોતના મોંમાંથી ઉગાર્યા.”
લાગણીના વેગમાં સીદી તે એક શબ્દ પણ બોલી શક્યો નહીં; એ કેવળ મૂંગો મૂંગો જગડૂને બથ ભરી રહ્યો. એની વૃદ્ધ આંખમાંથી કેવળ આંસુનાં બે બિન્દુ જ સરી પડ્યાં.
તાલોજીએ પીથલ તરફ આંગળી ચીંધીને જગડુને પૂછયું : નાના શેઠ! હવે આને શું કરવું છે?”
જગડૂએ બે કદમ પીથલ સુમરા તરફ ભર્યા, ત્યાં ઊભા રહીને એ ક્યાંય સુધી પીથલને તાકી રહ્યો.
પછી એણે કહ્યુંઃ “પીથલ સુમરા ! વીશળદેવ વાઘેલા સાથે હિસાબ તે વાઘેલે પોતે સમજી લેશે; પણ મારે તમારી સાથે મારે બે ભાઈબંધને હિસાબ સમજવાનું છે. હું રજપૂત નથી. મને વેરને વહરતાં ને વેરને ખાતર મારતાં આવડતું નથી. હું જેન છું, એટલે મને મારી આમન્યા આડી આવે છે, એટલે, મારા બે ભાઈબંધનાં કમત છતાં, હું તને જીવતે જવા દઉં છું. જા, જીવતો રહે..પણ જીવતે રહે ત્યાં સુધી કચ્છના જગડૂશાને યાદ કરતે રહે !'
પછી સારંગને એણે હુકમ કર્યો. એક લાંબા પહોળા પાટિયાને મકરાણ હાજના ભંગારમાંથી આંતરવામાં આવ્યું. એના ઉપર પીથલ
