________________
૧૭૮
જગતશાહ
સવારની ઝાકળમાં દેવાઈને વૈશાખી વાદળ જેવો સ્વચ્છ સફેદ બનેલ સઢ, સઢમાં પવન ભરાવાથી આભમાં જાણે વીસ હાથ ઊંચો લાગતા શ્વેત મિનારે અને સૂરજનાં સોનેરી કિરણોમાં નહાતી આલાદ–મોસમમાં સવારના પહોરમાં સફરી જહાજ જેવું રમણીય, કમનીય દશ્ય આ જગતમાં બીજું કોઈ નથી.
આ શાંતિ અને આ સવલત અને આ રમણીયતાથી અલિપ્ત હેય એમ મેરાના સઢ ઉપર સીદી એકલે બેઠો હતે. એનું મુખ સૂર્યની સન્મુખ ન હતું. એની પીઠ સૂરજનાં કિરણોને અવરોધતી હતી. જાણે એક કાળે આકાર કેઈ દેવમંદિરના ભિત્તિચિત્ર જેવો બેઠો હૈય, એ એ દૂરથી લાગતું હતું.
એના મનમાં શું હશે એ કઈ જાણતું ન હતું. એના ચહેરાની રેખાઓ કળાતી ન હતી. સસ્થા ઉપર જાણે કઈ માનવી નહિ પણ મેરાની પૂતળી બેઠી હતી.
એ સીદી-ખંભાતને એ સીદી સાદીક, હબસીનિયાથી માંડીને તે હિન્દશિયા સુધીને એ શાહ સોદાગર–સારાયે હબસીનિયા ને મિસર, બખ ને બે ખારા સુધી એની વણઝારો ફરે; એનાં સો સો સફરી વહાણ દરિયાલાલની પીઠ ઉપર ફરે. એની આંખ ઊંચી થાયને ખંભાતને હાકેમ ફરી જાય. એને એક બેલ નીકળે ને ખંભાતમાં રાજપલટ થાય. ખંભાતની એની હવેલીના ઓટલા ઉપર દેવગિરિ અને માળવા, ગુજરાત અને લાટના હાકેમે એની સલામની રાહ જોતા ઊભા રહે. દરિયાલાલને એ રાજા. એની શક્તિ અને સંપત્તિ પાસે ધરતીનાં માળવા ને ગુજરાત, દેવગિરિ ને લાટનાં રાજ્ય-સામ્રાજ્ય કોઈ હિસાબમાં જ ન હતાં !
એક પણ દિવસ એવો નહોતે ઊગતે કે એને કઈ ને કઈ પાસો સવળે ના પડ્યો હોય; પણ એવાનેય એક દિવસ એ ઊગે કે એને પાસો અવળે પડ્યો ! ને એક જ અવળા પાસાએ જાણે એની
