________________
૯૮
ચંદ્રની જેવું ફિક્યું થઈ ગયું. ફરીથી વિહારના ક્રમે તે જ સ્થવિર મુનિ કંડરિક સાથે એક વખત પુંડરીકિણી નગરીએ આવ્યા. તેમને વંદન કરવા પુંડરીક રાજા આવ્યા. ત્યાં કંડરીકને નમતાં રાજાએ તેમનું શરીર ઘણી વ્યાધિથી ઘેરાયેલું જોયું. ત્યારે રાજાએ ગુરુને કહ્યું કે “પ્રાસુક ઔષધ વડે આ કંડરીક મુનિના શરીરની હું ચિકિત્સા કરીશ, માટે આપ મારી. યાનશાળામાં પધારો.” આ પ્રમાણે રાજાની વિજ્ઞપ્તિથી ગુરુ મહારાજ રાજાની યાનશાળામાં જઈને રહ્યા. પછી રાજાની આજ્ઞાથી વૈદ્યોએ વિવિધ પ્રકારનાં ઔષધો વડે કંડરીક મુનિનું શરીર થોડા દિવસોમાં વ્યાધિ રહિત કર્યું. ત્યારપછી સ્થવિર મુનિ રજા લઈ પરિવાર સહિત વિહાર કરી અન્યત્ર ગયા. કેમકે “સાધુઓને એક ઠેકાણે રહેવું સારું નથી.' તે વખતે કંડરીક મુનિ રાજયના ભોજનને વિષે લોલુપ થવાથી વિહાર કરવા તૈયાર થયા નહીં. તેની રાજાને ખબર પડતાં તે કંડરીક પાસે આવી તેને પ્રદક્ષિણાપૂર્વક વંદના કરી મધુર વચનથી બોલ્યા કે-“હે મુનિ ! તમે ધન્ય છો, તમે તમારો જન્મ સફળ કર્યો છે, કારણ કે રાજય, સ્ત્રી વગેરેનો ત્યાગ કરી તમે વ્રત ગ્રહણ કર્યું છે. હું તો અધન્ય છું કે જેથી વીજળીની જેવા ચપળ રાજયને તજવા શક્તિમાન થયો નથી.” ઇત્યાદિ રાજો એકવાર કહ્યું ત્યારે તે મુનિ મૌન રહ્યા, ફરી બીજીવાર અને ત્રીજીવાર કહ્યું ત્યારે લજ્જા પામી તેમણે વિહાર કર્યો.
પછી કેટલાક કાળ સુધી ઉત્સાહ વિના જ ગુરુની સાથે રહ્યા. પરંતુ તેમની હૃદયની અશુભ વાસના અસાધ્ય વ્યાધિની જેમ શાંત થઈ નહીં. તેથી એક વખત વ્રતથી ઉદ્વેગ પામી, શુભ પરિણામથી ભ્રષ્ટ થઈ, ગુરુથી જુદા પડી તે કંડરીક પોતાની નગરીએ આવ્યા, ત્યાં રાજાના મહેલની પાસે એક અશોક વૃક્ષની શાખા ઉપર ઉપધિ ટીંગાળીને તે વૃક્ષ નીચે બેઠા. તેવામાં પુંડરીક રાજાની ધાત્રીએ તેમને જોઈ તે વાત રાજાને કરી. તે સાંભળી ““હું પણ આને દોષને માટે થયો.” એમ વિચારતા રાજા અંતઃપુર સહિત તત્કાળ કંડરીકની પાસે આવ્યા, ત્રણ પ્રદક્ષિણા પૂર્વક વંદના કરી, રાજાએ પ્રથમની જેમ ઘણાં મિષ્ટ વચનો કહ્યાં. તો પણ કંડરીક તો જાણે ભૂતાદિના આવેશવાળા હોય તેમ મૌન જ રહ્યા. ફરીથી રાજાએ કહ્યું કે- “હે મહાત્મા! સ્વર્ગનો ત્યાગ કરી કોણ નરકને ગ્રહણ કરે ? ચિંતામણિનો ત્યાગ