________________
૯૯
કરી કોણ કાચનો ટુકડો ગ્રહણ કરે ? મોટા સામ્રાજયનો ત્યાગ કરી નિર્ધનપણું કોણ અંગીકાર કરે ? તેવી જ રીતે મોક્ષને આપનાર ચારિત્રનો ત્યાગ કરી ક્ષણભંગુર ભોગની કોણ પ્રાર્થના કરે ? આમ છતાં પણ જો તમારે ભોગની ઇચ્છા હોય તો તેમ કહો. કારણ કે પ્રાર્થના કર્યા વિના અયોગ્ય વસ્તુ કોણ આપે?” તે સાંભળી લજ્જાનો ત્યાગ કરી કંડરીક બોલ્યા કે“મારે ભોગની અભિલાષા છે.” આ સાંભળી તરત જ રાજાએ પાપના ભારની જેમ રાજય તેને સોંપ્યું, અને પોતે હાથ વડે મસ્તકનો લોચ કરી, ચારિત્ર અંગીકાર કરી, કંડરીક પાસેથી સાધુનો વેશ લઈ, ““ગુરુ પાસે પ્રવજયા લીધા પછી હું ભોજન કરીશ.” એવો અભિગ્રહ લઈ, તે ભાવસાધુ પુંડરીક રાજર્ષિ ગુરુના ચરણકમળથી પવિત્ર થયેલી દિશા તરફ ચાલ્યા.
અહીં કંડરીકે તે જ દિવસે લોલુપતાથી અકરાંતિયાની જેમ અત્યંત ભોજન કર્યું. તે સ્નિગ્ધ અન્ન મંદ જઠરાગ્નિવાળા તેને પચ્યું નહીં, તેથી ઉદરમાં ઘણી વ્યથા થવા લાગી. પાપી ધારીને મંત્રી વગેરેએ તેની ઉપેક્ષા કરી. ઔષધાદિ કર્યું નહીં. વ્યથારૂપી નદીના પૂરમાં તણાતા તે કંડરીક વિચાર કરવા લાગ્યા કે-“દુ:ખમાં પડેલા સ્વામી એવા મને પણ જે જડ માણસો ઉપેક્ષા કરે છે તેઓ સેવક છતાં પણ શત્રુ કરતાં અધિક વૈરી છે. તેથી જ્યારે હું સાજો થઈશ ત્યારે ઉપેક્ષા કરનારા આ મંત્રી વગેરે સર્વનો તેમના પુત્રપૌત્રાદિ સાથે વિનાશ કરીશ.” ઇત્યાદિ તંદુલિયા મલ્યની જેમ રૌદ્રધ્યાન કરતા તે ક્રૂર કંડરીક વિષ્ટામાં શૂકરની જેમ રાજ્યાદિમાં અત્યંત મૂર્છાવાળા થયા. પ્રાંતે તે વ્યથાથી તે જ રાત્રે મરણ પામીને તે સાતમી નરકે ગયા. કેમકે “અંતકાળે જેવી મતિ હોય તેવી ગતિ થાય છે.'
અહીં પુંડરીકે ગુરુ પાસે જઈ તેમને વંદન કરી અમનું પારણું કર્યું. તેમાં અંતપ્રાંત આહાર કરવાથી તેમને અત્યંત વ્યથા થઈ. તો પણ સ્થિરતાને ધારણ કરી તે રાજર્ષિ આ પ્રમાણે બોલ્યા કે- “મોક્ષપદને પામેલા ભગવાન અરિહંતોને મારા નમસ્કાર છે, સિદ્ધ, સ્થવિર અને સાધુઓને મારો નમસ્કાર છે, ગુરુના ચરણકમળમાં મેં ચાર મહાવ્રતો લીધેલાં છે, છતાં હમણાં પણ સંસારસાગરમાં નૌકા સમાન તે વ્રતોનો ફરીથી હું આશ્રય કરું છું. હું દીનતા રહિત થઈને જિનેશ્વરાદિનું શરણ લઉં છું, અને આ ઈષ્ટ શરીરનો પણ ત્યાગ