________________
८०
વખતે ઘીના ઘડા જેવો થયો છું એટલે કે જેમ ઘીના ઘડામાંથી ઘી કાઢી લઈએ, તો પણ ઘડામાં ઘણું ઘી ચોંટી રહે છે, તેમ ગોષ્ઠામાહિલને ભણાવતાં મારી પાસે ઘણા વિદ્યાના અંશો રહી ગયા છે, તથા ફલ્ગુરક્ષિતને વિદ્યા આપતી વખતે હું તેલના ઘડા જેવો થયો છું, એટલે કે તેલના ઘડામાંથી તેલ કાઢી લેતાં તેમાં ઘી કરતાં થોડું તેલ ચોંટી રહે છે, તેમ મારી પાસેથી તેને વિદ્યા દેતાં થોડા અંશો રહી ગયા છે, કારણ કે તે પૂરી વિદ્યા લઈ શક્યો નથી. તથા દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રને ભણાવતી વખતે હું વાલના ઘડા જેવો થયો છું, એટલે કે ઘડામાંથી વાલ કાઢી લેતાં ઘડામાં કાંઈપણ ચોંટી રહેતું નથી, તેમ તેણે મારી પાસેથી સંપૂર્ણ વિદ્યા ગ્રહણ કરી છે. તો હવે મારે આ ત્રણમાંથી કોને આચાર્યપદે સ્થાપવો ?' તે સાંભળી સંઘે કહ્યું કે—‘‘હે પૂજ્ય ! દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રને આચાર્ય પદ આપો. કે કે તે સર્વ વિદ્યાનું સ્થાન હોવાથી તે જ યોગ્ય છે.” તે સાંભળી સૂરિએ દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રને સૂરિપદે સ્થાપી તેમને કહ્યું કે—‘હે વત્સ ! જેવી રીતે હું ફલ્ગુરક્ષિત અને ગોષ્ઠામાહિલ વગેરેનું લાલન પાલન કરતો હતો, તેવી જ રીતે તારે પણ કરવું.” એમ કહી ગુરુએ ફલ્ગુરક્ષિત વગેરેને પણ કહ્યું કે—તમે જેવી રીતે મારી સેવામાં પ્રવત્ત થયાં છો તેવી જ રીતે દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રની સેવામાં પણ પ્રવૃત્ત થજો. વળી તમે કોઈ વખત મારી સેવા કરતા અથવા નહોતા કરતા તો પણ મેં કદાપિ રોષ કર્યો નહોતો, અને તે મેં સહન કર્યું હતું, તેમ આ સહન કરી શકશે નહીં, માટે તમારે તેની સાથે વધારે સારી રીતે વર્તવું.” આ પ્રમાણે બંને પક્ષને જુદું જુદું કહી અનશન કરી શ્રી આર્યરક્ષિત સૂરિ દેવલોકે ગયા.
ગોષ્ઠામાહિલ ગુરુના સ્વર્ગે જવાની વાત સાંભળી ત્યાં આવ્યા, અને તેમણે શ્રાવકોને પૂછ્યું કે—‘આચાર્યપદે ગુરુએ કોને સ્થાપન કર્યા ?” ત્યારે શ્રાવકોએ ઘીના ઘડા વગેરેના દૃષ્ટાંત જેવી રીતે ગુરુએ કહ્યાં હતાં તે પ્રમાણે કહી દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રને આચાર્યપદ આપ્યાનું કહ્યું. તે સાંભળી ગોદામાહિલ જુદા ઉપાશ્રયમાં કેટલોક વખત રહી ત્યાં વસ્ર વગેરે મૂકી પછી દુર્બલિકાપુષ્પમિત્રને ઉપાશ્રયે ગયા. તેમને જોઈ સર્વ સાધુઓએ ઊભા થઈ તેમનું સન્માન કર્યું. આચાર્યે પણ તેને સુખશાતા પૂછી કહ્યું કે—‘‘તમારે જુદા