________________
૭૫
કમળના સો પત્રને એકી સાથે ભેદતાં આપણે જોઈએ છીએ, તો પણ જેમ તે અનુક્રમે જ ભેદાય છે, છતાં ક્રિયાની શીઘ્રતાને લીધે તેને એકીસાથે ભેદાય છે' એમ બોલીયે છીએ પણ વાસ્તવિક રીતે તે પત્રો અનુક્રમે જ ભેદાય છે તેમ મનની શીઘ્રતાને લીધે અને સમયની અતિ સૂક્ષ્મતાને લીધે આપણને એક કાળે બે ઉપયોગનો ભાસ થાય છે, પરંતુ વાસ્તવિક રીતે તો અનુક્રમે જ ઉપયોગ થાય છે.” આ પ્રમાણે ઘણી રીતે તેને સમજાવ્યા છતાં તે ગંગદેવ સમજ્યો નહીં, ત્યારે ગુરુએ કાયોત્સર્ગ પૂર્વક તેનો ત્યાગ કર્યો.
તે ગંગદેવ પૃથ્વી પર પોતાના મતની પ્રરૂપણા કરતો અને ઘણા માણસોને ભરમાવતો એક વાર રાજગૃહના મણિનાગ નામના ઉદ્યાનમાં ગયો. ત્યાં લોકોની પાસે પોતાના મતની પ્રરૂપણા કરતો હતો, તે જોઈ ત્યાં રહેલા મણિનાગ નામના યક્ષે મુગર લઈ પ્રત્યક્ષ થઈ તેને કહ્યું કે-“હે દુખ ! શ્રીમાન મહાવીરસ્વામી પોતે જ અહીં દેશના આપતા હતા, તેમની દેશના મેં સાંભળી છે, તેમાં એક સમયે એક જ ક્રિયાનો ઉપયોગ તેમણે કહ્યો છે, તો શું તું તેમનાથી પણ વધારે જ્ઞાની છે કે જેથી આવી અસત પ્રરૂપણા કરે છે ? માટે તું તારો આ કદાગ્રહ છોડી દે, નહીં તો આ મુગરથી હું તારો વિનાશ કરીશ.” આ પ્રમાણે તે દેવના કહેવાથી ગંગદેવ પ્રતિબોધ પામ્યો, અને ફરીથી શુદ્ધ થઈ પૃથ્વી પર વિચારવા લાગ્યો. પ.
છઠ્ઠા નિહ્નવ રોહગુપ્તની કથા શ્રી મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણ પછી પાંચસો ચુમ્માલીસ વર્ષે છો નિદ્ભવ થયો. તે આ પ્રમાણે-અંતરંજિકા નામની નગરીમાં બળશ્રી નામે રાજા રાજય કરતો હતો. એકદા તે નગરીના ભૂતગુહા નામના ઉદ્યાનમાં શ્રીગુપ્ત નામના આચાર્ય ગચ્છ સહિત સમવસર્યા. તે વખતે તે નગરીમાં વિદ્યાના બળથી ગર્વિષ્ટ થયેલો કોઈ પરિવ્રાજક આવ્યો. તેણે પોતાના પેટપર લોહનો પાટો બાંધ્યો હતો અને હાથમાં જંબૂવૃક્ષની શાખા રાખી હતી. તે લોકોની પાસે બોલતો હતો કે “વિદ્યાથી મારું પેટ ફાટે છે અને જંબુદ્વીપમાં મારી તુલ્ય કોઈ નથી–આથી તેનું પોટ્ટશાલ નામ પડ્યું હતું.