________________
૫૬
‘‘આ રાજ્ય પણ તે વિક્રમ (મૂળદેવ) રાજાનું જ છે, તો તેમણે માત્ર આટલું જ શું માગ્યું ?'' એમ કહી દેવદત્તાને બોલાવી કહ્યું કે—‘‘હે ભદ્રે ! ઘણે કાળે તારી ઇચ્છા ફળીભૂત થઈ છે. દેવીએ મૂળદેવને રાજ્ય આપ્યું છે તેથી તે તને બોલાવે છે, માટે તારે જલદી ત્યાં જવું.' તે સાંભળી દેવદત્તા અનુક્રમે બેન્નાતટ નગરે ગઈ. મૂળદેવ રાજાએ તેને મોટા ઉત્સવપૂર્વક પ્રવેશ કરાવ્યો. અને તેણીની સાથે વિષયસુખ ભોગવતો અર્હતપૂજાદિક ધર્મકાર્ય નિરંતર કરવા લાગ્યો.
અહીં અચળ જે પારસકૂળમાં ગયો હતો તે અસંખ્ય કરીયાણાં લઈ અનુક્રમે ફરતો ફરતો બેન્નાતટ નગરે આવ્યો, અને રાજા પાસે મોટું ભેટણું લઈને મળવા આવ્યો, રાજાએ તેને ઓળખી આસન વગેરે આપી તેનો આદર સત્કાર કર્યો. પરંતુ અચળે રાજાને ઓળખ્યો નહીં, તેણે રાજાને વિનંતી કરી કે—‘‘હે દેવ ! મારું કરીયાણું જોઈ યોગ્ય દાણ લેવા પંચકુળને આજ્ઞા= કરો.' રાજાએ કહ્યું–‘‘હું પોતે પણ કૌતુકથી તે જોવા આવીશ.’ એમ કહી પંચકુળ સહિત રાજા તેનું કરીયાણું જોવા ગયો. તેને અચળે મજીઠ સોપારી વગેરે કરીયાણું દેખાડ્યું, રાજાએ તેને પૂછ્યું કે—–‘હે સાર્થવાહ ! આ જ કરીયાણું તમારી પાસે છે ? કે બીજું કાંઈ ?” તે બોલ્યો—‘‘આટલું જ છે. બીજાની પાસે પણ હું અસત્ય ન બોલું તો રાજાની સમક્ષ દાણચોરી કેમ કરું ?'' તે સાંભળી રાજાએ પંચકુળે કહ્યું કે—‘‘આ સત્યવાદી છે માટે તનું અર્ધ દાણ લેજો. પરંતુ મારી રુબરુ તેનાં કરીયાણાં તોળો.' પછી તેને તોળતાં વજન વધારે લાગવાથી તે કરીયાણાની ગુણો રાજાએ તોડાવી તો તેની અંદર મજીઠ વગેરે કરીયાણામાં મોતી, સુવર્ણ, રૂપું અને પરવાળા વગેરે ઉત્તમ દ્રવ્યો નીકળ્યાં. તે જોઈ રાજાએ કોપથી કહ્યો કે—અરે !! પ્રત્યક્ષ ચોર છે, તેને બાંધીને મારી પાસે લાવો.” એમ સુભટોને કહી રાજા પોતાના મહેલમાં ગયો. પછી સુભટો અચળને ગાઢ બંધનથી બાંધી રાજા પાસે લઈ ગયા.
તેને રાજાએ બંધનથી છોડાવી પૂછ્યું કે-‘હે સાર્થવાહ ! તું મને ઓળખે છે ?” તે બોલ્યો કે—‘‘પૃથ્વી પર પ્રસિદ્ધ એવા આપ વિક્રમરાજાને કોણ ન ઓળખે ?” રાજાએ કહ્યું–‘‘વિવેકના વચનની કોઈ જરૂર નથી.'