________________
૫૫
મારે ઘેર જે અચળ આવે છે તેને આવતો અટકાવવો.” રાજાએ કહ્યું–‘‘તે પ્રમાણે થાઓ.'' પરંતુ તેનું કારણ મને કહે.'' ત્યારે તેણીએ પ્રથમનો સમગ્ર વૃત્તાંત કહ્યો. તે સાંભળી કોપ કરી અચળ સાર્થવાહને રાજાએ બોલાવી કહ્યું કે—“અરે ! શું આ નગરીનો સ્વામી તું છે ? કે જેથી આવું બળ કરે છે ? દેવદત્તા અન મૂળદેવ કે જે મારા રાજ્યના રત્નો છે, તેમનું મેં અપમાન કર્યું, તેથી હું તને હમણાં જ યમરાજને ઘેર પહોંચાડું છું.” તે સાંભળી દેવદત્તાએ કહ્યું–‘‘હે સ્વામી ! આ ક્ષુદ્રને મારવાથી શું ફળ છે ? માટે તેને છોડી મૂકો.’’ એમ કહી તેને છોડાવ્યો. ત્યારે રાજાએ તેને ફરીથી કહ્યું કે—
આ દેવદત્તાના કહેવાથી અત્યારે તને મુક્ત કરું છું. પરંતુ મૂળદેવ અહીં આવશે ત્યારે જ તારી શુદ્ધિ થશે, એટલે તું છૂટીશ.' ત્યારપછી અચળે મૂળદેવની ઘણી શોધ કરી, પણ તે તેને શોધી શક્યો નહીં. તેથી રાજાના ભયથી તે કરીયાણાં લઈને પારસકૂળ દેશમાં ચાલ્યો ગયો.
આ બાજુ મૂળદેવ દેવદત્તા વિના આખા રાજ્યને નીરસ માનવા લાગ્યો. તેથી એક લેખ લખી પોતાના દૂતને દેવદત્તા પાસે મોકલ્યો. દૂતે અવંતીમાં જઈ તે લેખ દેવદત્તાને આપ્યો. દેવદત્તા આનંદ પામી વાંચવા લાગી. તેમાં આ પ્રમાણે લખ્યું હતું—‘‘સ્વસ્તિ બેન્નાતટથી મૂળદેવ અવંતીમાં રહેલી ચિત્તરૂપી કમળની હંસી સમાન દેવદત્તાને આલિંગન કરી કહે છે કે અત્રે દેવગુરુના પ્રાસાદથી કુશળતા છે, તારે પણ કુશળતાની વાર્તાથી અમને આનંદ આપવો. બીજું સાધુને દાન આપવાથી દેવીએ પ્રસન્ન થઈ વરદાન આપ્યું. ત્યારે મેં દેવદત્તા સહિત હજાર હાથીના વૈભવવાળું રાજ્ય માગ્યું. તેથી મને રાજ્ય મળ્યું છે, પણ તારા વિના સમગ્ર રાજ્ય વ્યર્થ લાગે છે. તેથી તારે રાજાની રજા લઈ શીઘ્ર અહીં આવવું.' આ પ્રમાણેનો પત્ર વાંચીને તે તુષ્ટ થઈ. તેને દૂતને કહ્યું કે—‘હું મૂળદેવમાં જ આસક્ત છું, તો પણ અહીંના રાજાની આજ્ઞા લઈને ત્યાં આવવું મને યોગ્ય લાગે છે.” તે સાંભળી તે દૂત હર્ષ પામી રાજા પાસે ગયો. અને તેને નમ્રતાપૂર્વક કહ્યું કે— ‘હે દેવ ! મૂળદેવરાજા મારા મુખેથી આપની પાસે માંગણી કરે છે કે—‘હે સ્વામી ! દેવદત્તા ઉપર મારો ગાઢ સ્નેહ છે, તેથી જો આપની અને દેવદત્તાની ઇચ્છા હોય તો તેને અહીં મોકલો.' તે સાંભળી રાજાએ કહ્યું–