________________
પ૦
મિ નિર્વાણ ભા. ૭..
માની હતી. હવે એ પ્રિય નથી, પણ બાજી હાથથી ગઈ છે. એવાં ગૃહો પતિગૃહો કે ભાતૃગૃહો હોય તો પણ ત્યાં શીલ જોખમમાં જ ગણાય. આમ છતાંપણ, સ્ત્રીઓ માટે પહેલું પતિગૃહ અને પછી ભાતૃગૃહ એ જ આશ્રય યોગ્ય ગણાય. હજુ મધ્યમવર્ગમાં સુધારાની બદી ઓછી પેઠી છે અને એ દરમ્યાનમાં જ આજના કહેવાતા સુધારાઓનાં અનિષ્ટો તેઓ સમજી જાય તો સારી વાત છે. કેટલાક તો આજે નબળી સ્થિતિને લીધે એમાં પડતાં રોકાયા છે; બાકી એમને આજની સુધરેલી ગણાતી પણ વસ્તુત: સ્વચ્છન્દી રહેણી-કરણી ગમતી નથી એમ નહિ; એટલે આજના એ સ્વચ્છઠ્ઠાચારોનો વ્યામોહ તો વધ્યે જ જાય છે. એ વ્યામોહને ટાળવાની જરૂર છે. આજ્ઞા કહેવાતા સુધારાઓથી નિપજતાં અનિષ્ટોનો વિવેક પૂર્વક વિચાર કરવાની જરૂર છે.
ભામંડલના જેવા પોતાને ઘેર આવવાનું કહા પછીથી, રાજા વજજંઘ શ્રીમતી સીતાજીને આશ્વાસન આપતા હોય તેમ કહે છે કે, શ્રી રામચંદ્રજીએ તમારો જે ત્યાગ કર્યો છે તે કોઈ તેમની પોતાની ઈચ્છાથી કર્યો નથી, પણ લોકાપવાદથી કર્યો છે, એટલે મને તો લાગે છે કે, તે પણ અત્યારે તમારી જેમ જ પશ્ચાત્તાપના યોગે કષ્ટ ભોગવતા હશે. તમારા વિરહથી આતુર બનેલા તે પણ એકાકી ચક્લાકની જેમ ઝૂરતા થકા, તમને થોડા જ વખતમાં શોધવાની પેરવીમાં પડશે. રાજા વજજંઘની આ વાત સાચી જ છે, પણ વિચારવા જેવું એ છે કે, વિવેકી આત્માઓ દુ:ખીને શાંતિ પમાડવા માટે કેવું બોલી શકે છે? વિવેકી આત્માઓની વાણી જ જુદી હોય. વિવેક શીલ આત્માઓની વાણી સુખી ને દુ:ખી બધાને શાંતિ આપનારી જ હોય, ઘુવડ જેવા આત્માઓની વાત જુદી છે. એવા પણ અયોગ્ય આત્માઓ આ દુનિયામાં વિદ્યમાન હોય છે, કે જેમને હિતકર વાત ગમે જ નહિ. બાકી ભલે વિશેષ લાયક ન હોય, પણ જો અયોગ્યતાથી બચેલ હોય, તો તેવા સર્વ આત્માઓને વિવેકી આત્માઓની વાણી દરેક અવસ્થામાં શાંતિ આપ્યા વિના રહેતી જ નથી,
