________________
મિ નિર્વાણ ભગત
ગ્રહણ કરેલા વ્રતનો ભંગ થવાનો પ્રસંગ આવી લાગે તો સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા વ્રતભંગ કરીને જીવવા કરતાં, તે પૂર્વે મરવાનું પસંદ કરે. શાસનની અપભ્રાના અટકાવવા આદિના કારણે પણ, સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ મૃત્યુને પસંદ કરે, તો નવાઈ પામવા જેવું નથી. તેવો કોઈ પ્રસંગ આવી લાગે, તો બાહા દૃષ્ટિએ આત્મહત્યા' ગણાય એવું પણ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓ આચરે.
જેમ વિનયરત્વના ગુરૂમહારાજ, વિનયરત્ન રાજાને હણીને ભાગી ગયો, આચાર્ય મહારાજે જાયું, તેમને લાગ્યું કે, આ સંયોગમાં મારે મારા હાથે જ મારા ગળા ઉપર છૂરી ફેરવવી, એ શાસન રક્ષા માટે આવશ્યક છે અને એ મહાત્માએ તેમ કર્યું પણ ખરૂં.
આથી સ્પષ્ટ છે કે, સમ્યગદૃષ્ટિ આત્માઓ ગમે તેવા સંયોગોમાં પણ મરણને ન જ ઈચ્છે એમ ન કહેવાય. સુખ આવ્યું જીવિત ઈચ્છવું અને દુઃખ આવ્યે મરણ ઈચ્છવું, એને જ્ઞાનીઓએ દોષરૂપ જણાવેલ છે, પણ તે પૌદ્ગલિક સુખ-દુ:ખ અંગેની વાત છે. શાસનરક્ષા અને વ્રતરક્ષા આદિને અંગે તો મરણની ઈચ્છા પણ થઈ શકે અને તેવો પ્રયત્ન પણ થઈ શકે. ઉદાહરણ તરીકે સમજો કે, સાધુપણાનાં રજોહરણ આદિ ઉપકરણોની આમ તો લેશ પણ આશાતના ન થાય, પણ શાસનને અંગે તેવો જ કોઈ પ્રસંગ આવી લાગે, તો ગીતાર્થ મહાત્મા પોતાનાં ઉપકરણોને બાળીને ભસ્મ પણ કરી નાખે.
સભા હાજી. એક સાધુ મહાત્માએ શાસનની ઈન્ત ખાતર વેષ બાળી ભભૂતી ચોપડ્યાની વાત આવે છે ખરી.
પૂજયશ્રી : એવા પ્રસંગે અવસર જોવાય. કેવળ કિયા તરફ નહિ, પણ પરિણામ તરફ દ્રષ્ટિ રાખવી જોઈએ. આરાધના માટે જીવનની અભિલાષા પણ હોઈ શકે. સમ્યગદષ્ટિ આત્મા જીવનને ઈચ્છે, તો એવા જીવનને ઈચ્છે, કે જે આરાધનાથી પરિપૂર્ણ હોય અને મરણને ઈચ્છે, તોય એવા મરણને ઈચ્છે, જે સમાધિથી પરિપૂર્ણ હોય.
