________________
મિત્રતાને ભજો. શત્રુતાનો ત્યાગ કહેવાય કોને ? દુષ્કર્મનો ત્યાગ, એ શત્રુતાનો ત્યાગ છે અને સત્કર્મનું સેવન, એ મિત્રતાનો આદર છે. સત્કર્મ પણ આત્મા કરે છે અને દુષ્કર્મ પણ આત્મા જ કરે છે. દુષ્કર્મ કરનારો આત્મા આત્માનો શત્રુ બને છે અને સત્કર્મ કરનારો આત્મા આત્માનો મિત્ર બને છે.
આપણને દુષ્કર્મ તરફ રોષ છે ? શ્રીમતી સીતાજી પોતાના તે આત્માને નિદિ રહા છે, કે જે આત્મા પૂર્વના દુષ્કર્મથી દુષિત બનેલો છે. સત્કર્મથી ભૂષિત આત્માની તો નિન્દા ન હોય પણ પ્રશંસા અને અનુમોદના હોય. ત્યારે વિશ્વ વસ્તુ કઈ ? દુષ્કર્મ. આત્માના મિત્ર બનવું હોય, તો દુષ્કર્મ ઉપર ઉગ્ર રોષ કેળવવો પડશે. નક્કી કરવું પડશે કે 'પ્રાણો કંઠે આવે તોય દુષ્કર્મની સામે હું જોઉં જ નહિ.' વિચારમાં, વાણીમાં કે વર્તનમાં દુષ્કર્મ ન જોઈએ. આત્માને પાયમાલ કરનાર કોઈ હોય, તો તે દુષ્કર્મ જ છે. અનંત શક્તિના સ્વામી આત્માને પામર બનાવનાર, અનંત સુખના સ્વામી આત્માને ભયંકર દુ:ખોમાં રીબાવનાર, શાશ્વત સ્વભાવના આત્માને અનંતા જન્મ-મરણો કરાવનાર અને અનંત ઐશ્વર્યના
સ્વામી આત્માને તુચ્છ વેભવ પૂંઠે પાગલ બનાવનાર કોઈ હોય, તો તે દુષ્કર્મ જ છે. દુષ્કર્મનો આપણા ઉપર કેટલો જુલમ છે? આ અશુચિ પદાર્થોથી ભરેલી અને ગંધાતી કોટડીમાં આત્માને પૂરી રાખનાર કોણ ? દુષ્કર્મ. આ ઓછો જુલમ છે ? આટલો જુલમ ગુજારનાર અને તે પણ અનંતકાળ જુલમ ગુજારનાર દુષ્કર્મ તરફ તો આપણામાં એવો રોષ પ્રગટવો જોઈએ, કે જેની સીમા ન હોય. દુષ્કર્મ આપણા પડછાયાથી પણ કંપતું હોય, આપણને જોતાં જ ભાગવા માંડતું હોય, એવી મનોદશા આપણે કેળવવી જોઈએ આપણી મનોવૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિ જોતાં દુષ્કર્મને એમ થઈ જવું જોઈએ કે હવે આની આંખે ચડવામાં પણ મજા નથી.
પણ પંચાત એ છે કે, આપણને દુષ્કર્મ તરફ રોષ જ ક્યાં છે ? દુષ્કર્મ તરફ તો આપણને રોષને બદલે પૂરેપૂરો રાગ છે. દુષ્કર્મને આપણે જ વળગતા જઈએ છીએ. દુષ્કર્મ આપણો પીછો છોડતું નથી એમ
શ્રી અરિહંત ઘણા અનંતકાળના અજ્ઞાત ટાળનાર..૨