________________
રપ૭ સિદ્ધિની સાધના કરવાને તત્પર બનનારા ઘણા આત્માઓનાં દૃષ્ટાંતો
કથા સાહિત્યમાં મોજુદ છે. એવું નિમિત્ત પણ યોગ્ય આત્માઓને જ સન્માર્ગે વાળી શકે છે.
જટાયુ દેવે કરેલી મહેનત અને તેમાં પ્રાપ્ત થયેલી નિષ્ફળતા
શ્રી રામચંદ્રજીની ઉન્મત્ત દશાનો લાભ લેવા માટે આવેલા, પણ પાછળથી એ જ નિમિત્તે સંવેગ પામીને દીક્ષિત બનેલા ઈન્દ્રજિતના પુત્રો આદિ ખેચરો, અયોધ્યાનગરીની પાસેથી ચાલ્યા ગયા બાદ, જટાયુ દેવે શ્રીરામચંદ્રજીને બોધ પમાડવાનો પ્રયત્ન શરૂ કર્યો. શ્રીરામચંદ્રજીની પાસે રહીને તે જટાયુ દેવે સુક્કા વૃક્ષને વાંરવાર પાણીનું સિંચન કરવા માંડયું, પત્થર ઉપર શુષ્ક છાણ આદિ નાખીને પમિનીના છોડને રોપવાનો પ્રયત્ન આરંભ્યો, હળમાં મરેલા બળદને જોડીને તેનાથી અકાળે બીજોને વાવવાનું કાર્ય શરૂ કર્યું અને તેલ મેળવવા માટે યંત્રમાં રેતી નાંખીને તે રેતી પીલવા માંડી.
સુકાઈને નિચેતન બની ગયેલ વૃક્ષને ગમે તેટલું પાણી પાવામાં આવે, તો ય તે નવપલ્લવિત બને એ શક્ય નથી; પત્થર ઉપર સારામાં સારૂં ખાતર નાખીને પણ પમિનીના છોડને ઉગાડવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે, તો એ પ્રયત્ન નિષ્ફળ જ નિવડે અને મહેનત માથે પડે; મરેલા બળદને હળમાં જોડી અકાળે બીજો વાવવા મથનારો કદી સફળ નિવડી શકે જ નહિ અને રેતીને પીત્યે તેલ મળે એ ત્રિકાળમાં પણ સંભવિત નથી. જટાયુ દેવ આ વાત નહિ સમજતો હોય ? સમજતો હતો, પણ શ્રીરામચંદ્રજીની કુંઠિત થઈ ગયેલી મતિને પુન: પૂર્વના જેવી બનાવવાના હેતુથી જ તેણે આ બધું કર્યુ હતું. જટાયુ દેવે આવી તો બીજી પણ અનેક અસાધ્ય વસ્તુઓ શ્રીરામચંદ્રજીની પાસે પ્રગટ કરી હતી.
જટાયુ દેવને આ રીતે અસાધક વસ્તુઓ સાધવામાં પ્રયત્નશીલ બનેલો જોઈને, શ્રી રામચંદ્રજી કહે છે કે, “અરે ! મૂઢ બનીને તું આ શુષ્ક વૃક્ષને કેમ સીંચે છે ? ફળ મળવાની વાત તો દૂર રહી, પણ ક્યાંય સાંબેલાને ફલ આવ્યાં પણ જાણ્યાં છે? હે મુગ્ધ ! પદ્મિનીના ખંડને તું
રિમ નિર્વાણ ભ૮૮ ૭.
