________________
૨૪૮
રામ નિવણ ભ૮૦ ૭.
આ પ્રમાણે ઉન્મત્તપણે બોલતા શ્રીરામચંદ્રજીની કાંઈક નજદિકમાં આવીને, શ્રી બિભીષણ આદિ એકઠા મળીને ગદ્ગદ્ સ્વરે બોલ્યા કે, “હે સ્વામિન્ ! આપ તો જેમ વીરોમાં પણ વીર છો, તેમ ધીરોમાં પણ ધીર છો. આથી, આપ લજ્જાકારી એવી આ અધીરતાને હવે ત્યજી દો. અત્યારે તો લોકપ્રસિદ્ધ રીતે અંગસંસ્કારપૂર્વક શ્રી લક્ષ્મણજીના ઓર્ધદૈહિકને કરવું, એ જ સમયોચિત કર્તવ્ય છે.” શ્રી બિભીષણ આદિએ એકઠા મળીને ઉચ્ચારેલાં આવાં વચનો અને પડતાંની સાથે જ, શ્રી રામચંદ્રજી ગુસ્સે થઈને પોતાના હોઠને ફફડાવતાં - ફફડાવતાં તેઓને કહેવા લાગ્યા કે, “લુચ્ચાઓ! તમે આ શું બોલો છો ? મારો આ ભાઈ જીવતો જ છે. તમારા બધાયનું જ તમારા બંધુઓની સાથે અગ્નિદાહપૂર્વકનું મૃતકાર્ય કરવું જોઈએ. મારો નાનો ભાઈ તો દીર્ધાયુષી છે.”
આ પ્રમાણે શ્રી બિભીષણ આદિને ઉદ્દેશીને કહી બાદ, શ્રી લક્ષ્મણજીના મૃતદેહને ઉદ્દેશીને શ્રીરામચંદ્રજી બોલે છે કે, “ભાઈ ! ભાઈ ! તું જલ્દી બોલ ! વત્સ શ્રીલક્ષ્મણ ! ખરેખર, આ દુર્જનોનો જ પ્રદેશ છે. તું શા માટે વધારે વખતને માટે મને ખેદ ઉપજાવે છે ? અથવા તો વત્સ ! હું સમજ્યો, તારો કોપ દુષ્ટક્તોની સમક્ષ ઉચિત નથી.” આમ બોલીને અને શ્રીલક્ષ્મણજીના મૃતદેહને ખભે નાખીને શ્રીરામચંદ્રજી અન્યત્ર ચાલ્યા ગયા. આ પછી શ્રીલક્ષ્મણજીના મૃતદેહને શ્રીરામચંદ્રજી કોઈવાર સ્નાનગૃહમાં લઈને જાતે સ્નાન કરાવતા અને તે પછી પોતાના હાથથી જ તે દેહ ઉપર વિલેપન કરતા, કોઈવાર વળી દિવ્ય ભોજનો લાવી, તેનો થાળ ભરી, તે થાળને શ્રીલક્ષ્મણજીના મૃતદેહ પાસે શ્રીરામચંદ્રજી જાતે જ મૂકતા, કોઈવાર તે મૃતદેહને પોતાના ખોળામાં બેસાડીને શ્રીરામચંદ્રજી તેના માથા ઉપર વારંવાર ચુંબનો કરતા, તો કોઈવાર તે મૃતદેહને જાતે પથારીમાં સુવાડીને કપડાથી ઢાંકી દેતા. કોઈવાર શ્રી રામચંદ્રજી તે મૃતદેહને પોતે બોલાવીને
