________________
આ મૃત્યુ એવું છે, કે જે સર્વને અકસ્માત્ પ્રાપ્ત થાય છે. આથી મનુષ્યોએ પહેલેથી પરલોકને માટે તત્પર બન્યા રહેવું જોઈએ."
વિચાર કરો કે, કોઈનું કે નિફ્ટમાં નિફ્ટના સંબંધીનું મૃત્યુ થાય, ત્યારે આપણને આવો વિચાર આવે ખરો ? એવા વખતે આપણામાં ભવની ભીતિ પ્રગટે કે આપણામાં ભવની ભીતિ હોય તો તે જોર કરે, એમ બને કે નહિ ? આપણને કોઈ વેળાએ પણ એમ થાય છે કે, આપણે મૃત્યુને માટે તૈયાર બન્યા રહેવું જોઈએ ? તમે તમારી જિન્દગીમાં કેટલાને બાળી આવ્યા ? સગા બાપને, સગી માને, સગા છોકરાને કે સગા ભાઈ વગેરેને બાળી આવનારાઓમાં પણ અહીં કોઈ કોઈનો હશે ને ? એમને બાંધી, ખભે લઈને બાળી આવ્યા, તે વખતે એમ ન થયું કે એક દિવસે આ શરીરની પણ એજ હાલત થવાની છે? તમે પરલોકને માનો છો કે નહિ ? અને જો પરલોકને માનો છો, અહીંથી મરીને અન્યત્ર ક્યાંક જવાનું છે એમ માનો છો, તો એ માટે તૈયારી કરી છે? બે-ચાર દિવસ પરગામ જવું હોય તો ય તમે કાંઈક ને કાંઈક સગવડ કરો છો, તો પરભવને માનનારા તમે પરભવની શી સગવડ કરી છે ? આત્મા છે, પરભવ છે, એ વિગેરે મોઢેથી બોલવું એ જુદી વાત છે અને એની વાસ્તવિક માન્યતા હોવી એ બીજી વાત છે. આ જીવનમાં જો કોઈપણ વસ્તુને માટે વધારેમાં વધારે તત્પર રહેવા જેવું હોય, તો તે એક પરલોક જ છે અને તે તત્પરતા પણ પહેલેથી જ રાખવી જોઈએ. કારણકે, મૃત્યુ એ કોઈ આપણી ધારણાને અનુસરનારી વસ્તુ નથી અથવા મૃત્યુ અમુક ઉંમરે જ આવે એવો કોઈ નિયમ નથી.
પરલોકને માટે તત્પર બન્યા રહેવાને માટે શું કરવું જોઈએ ? એ વાત પણ લવણ - અંકુશે સૂચવી છે કારણકે ભવભીતિ અને મૃત્યુના આકસ્મિક આગમનને લગતી વાત ઉચ્ચાર્યા બાદ, લવણ – અંકુશે શ્રીરામચંદ્રજીને કહ્યું કે,
શ્ર લટમણજીનું મૃત્યુ રમજો ઉન્માદ અને પ્રતિબોધ...૧૧
રજપ
