________________
વાળોને છૂટા મૂકીને છાતીઓને કૂટતી અન્ત:પુરની સ્ત્રીઓને જોઈને શ્રીલક્ષ્મણજી ખેદ પામ્યા, અને બોલ્યા કે, “મારા તે ભ્રાતા શ્રીરામચંદ્રજી કે જે મારા જીવિતના પણ જીવિત રૂપ હતા, તે શું મૃત્યુ પામ્યા ? છળથી ઘાત કરનારા દુષ્ટ યમે આ કર્યું શું?'
આટલું બોલતાં બોલતાંમાં તો શ્રીલક્ષ્મણજીની જીભ ખેંચાઈ ગઈ અને તેમનું શરીર જીવિતશૂન્ય બની ગયું. આ પ્રસંગે આ ચરિત્રકાર પરમષિ ટુંકમાં જ પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કરતાં ફરમાવે છે કે,
“વર્મવિઘાવો ટુરતિવ્રમ ?”
ખરેખર કર્મનો વિપાક દુરતિક્રમ છે; કર્મનો વિપાક દુર્લધ્ય છે. વાત પણ સાચી છે કે, કર્મના વિપાકનું ઉલ્લંઘન પ્રાય: કેમ કરીને થઈ શકતું નથી. શ્રીલક્ષ્મણજીના શરીરમાંથી પ્રાણો ચાલ્યા ગયા. એટલે સિંહાસન ઉપર રહેલું પણ તેમનું શરીર સ્વર્ણસ્તંભના ટેકાથી ત્યાં પડ્યું હતું. તેમનું મોટું ફાટી ગયું હતું અને તેમનું શરીર લેપ્યમૂર્તિની જેમ નિષ્ક્રિય બની ગયું હતું.
| વિચાર કરો કે, ગાઢતર સ્નેહના પ્રતાપે કેવું ભયંકર પરિણામ નિપજ્યુ ? શ્રીરામચંદ્રજી મર્યા છે કે નહિ? અને મર્યા છે તો શાથી મર્યા છે? અને ક્યારે મર્યા છે? એ વગેરેની તપાસ કરવા જોગી પણ ધીરતા તેમનામાં રહી નહિ. જ્યાં આવા ગાઢતર સ્નેહનું આવરણ હોય ત્યાં ભવનિર્વેદ પ્રગટે શી રીતે ?
દેવોને થયેલો પશ્ચાત્તાપ આ રીતે શ્રીલક્ષ્મણજીનું મૃત્યુ નિપજેલું જોઈને, કૌતુકથી સ્નેહપરીક્ષા કરવાને માટે આવેલા પેલા બે દેવોને પણ હવે ખૂબ જ પશ્ચાત્તાપ થવા લાગ્યો. તેમને તેમની ભૂલ તો સમજાઈ, પણ હવે કરે શું?
સભા : દેવતાઓ જીવિતદાન ન કરી શકે ?
પૂજ્યશ્રી: દેવોમાં કે દેવોના સ્વામી ઈન્દ્રોમાં પણ એ તાકાત નથી કે, પરલોકગમન કરી ગયેલ અન્યના આત્માને તેઓ પાછો
સાધ્વી સતાજીનું દર્શન, વાદન અને ચિન્ત...૧૦
૨૩૮
