________________
આમાં પહેલો પ્રસ્ત છે, શ્રી રાવણે કરેલા શ્રીમતી સીતાજીના હરણ સંબંધી, બીજો પ્રશ્ન છે, શ્રીલક્ષ્મણજીએ કરેલા શ્રી રાવણના વધ સંબંધી અને ત્રીજો પ્રશ્ન છે સુગ્રીવ, ભામંડલ, લવણ, અંકુશ અને પોતાને શ્રીરામચંદ્રજીની પ્રત્યે અત્યંત અનુરાગ છે તે સંબંધી ! શ્રી બિભીષણ જાણે છે કે, 'પૂર્વજન્મનાં તથા પ્રકારનાં કર્મો સિવાય આ બધું બને નહિ, એટલે એ પૂછે છે કે, ‘પૂર્વજન્મના કયા કર્મને કારણે શ્રી રાવણે શ્રીમતી સીતાનું હરણ કર્યું ? શ્રીલક્ષ્મણજીએ યુદ્ધમાં શ્રી રાવણની હત્યા કરી ? અને એવું કયું કર્મ છે કે, જે કર્મને લીધે સુગ્રીવ પણ શ્રીરામચંદ્રજીમાં અત્યંત રક્ત છે, ભામંડલ પણ શ્રીરામચંદ્રજીમાં અત્યન્ત રક્ત છે, આ લવણ તથા અંકુશ પણ શ્રીરામચંદ્રજીમાં અત્યન્ત રક્ત છે. અને હું પણ શ્રીરામચંદ્રજીમાં અત્યન્ત રક્ત છું?'
કેવળજ્ઞાનથી સર્વ પદાર્થોના સર્વકાળના સર્વ ભાવોને જાણી શકાય છે એટલે એવા જ્ઞાનને ધરનારા મહર્ષિનો યોગ થઈ જાય, ત્યારે આવા પ્રશ્નોના ખુલાસા મેળવી લેવાનું મન તો થાય ને ? વળી શ્રી બિભીષણે પૂછેલી વસ્તુ પણ એવી છે કે, એનો ઉત્તર આપતાં અનેક આત્માઓના પૂર્વભવોના વૃત્તાન્તોનું વર્ણન કરવું પડે. આવી રીતે થતા વૃત્તાન્તોના વર્ણનમાં મોટેભાગે મુદ્દાસરની હકીકતો ટૂંકમાં જણાવવામાં આવે એ સ્વાભાવિક છે.
વસુદત્ત અને શ્રીકાન્ત કરેલો પરસ્પરનો વિનાશ શ્રી બિભીષણે પૂછેલા પ્રશ્નનો ઉત્તર આપવાની શરૂઆત કરતાં, કેવળજ્ઞાની શ્રી જયભૂષણ પરમર્ષિ ફરમાવે છે કે,
આ દક્ષિણ ભરતાર્ધમાં ક્ષેમપુર નામના નગરમાં નયદત્ત નામે એક વણિક હતો અને સુનદા નામની તેની પત્ની હતી. એ સુનદાની કુક્ષિથી જન્મેલા બે પુત્રોમાં એકનું નામ હતું, ધનદત્ત અને બીજાનું નામ હતું વસુદત્ત. નયદત્તના આ બે પુત્રો ધનદત્ત અને વસુદત્તને યાજ્ઞવક્ય નામના એક બ્રાહ્મણ પુત્રની સાથે મિત્રતા હતી.
તે ક્ષેમપુર નામના નગરમાં જેમ નયદત્ત નામનો વણિક વસતો હતો, તેમ સાગરદન નામનો વણિક પણ વસતો હતો. મયદાને બે લા
શ્રી રામચન્દ્રજીતે રોષ અને શ્રી લક્ષમણજીના હિતશિક્ષા