________________
આપ આ શું કરો છો ? આ સર્વ લોક તમારો સેવક જ છે ! આટલું કહી. પછીથી, શ્રીલક્ષ્મણજી પોતાના વડિલ બધુ શ્રીરામચંદ્રજીને એવા શબ્દોમાં શ્રીમતી સીતાજીએ દીક્ષા ગ્રહણ કર્યાની વાત સંભળાવે છે. કે જે શબ્દોના શ્રવણ માત્રથી તેમનો મોહનો ઉભરો શમી જાય છે. એક્ટમ ઉભરાઈ જવાને તૈયાર થયેલા દૂધમાં જેમ થોડું પાણી પડે અને દૂધનો ઉભરો શમી જાય, તેમ શ્રીલક્ષ્મણજીના શબ્દો કાને પડતાંની સાથે જ શ્રીરામચંદ્રજીનો ક્રોધ શમી જાય છે અને એ શમતાંની સાથે જ એમનામાં રહેલી વિવેકશીલતા અને વિચક્ષણતા પોતાનું કાર્ય શરૂ કરી દે છે. આંખવાળો આદમી પણ પડલ કે પડદો આદિ વચ્ચે આવી જતાં જોઈ શક્તો નથી, પરંતુ જ્યાં એ પડલ કે પડદો આદિ ખસી જાય છે, એટલે આંખ પોતાનું કામ કર્યા વિના રહેતી જ નથી. એ જ રીતે અહીં પણ શ્રીલક્ષ્મણજીના શબ્દો સાંભળતાં જ શ્રીરામચંદ્રજીનું મોહનું જે કારમું પડલ હતું તે ભેદાય છે. આપે વ્યાયનિષ્ઠાથી તો શ્રીમતી સીતાજીએ
સ્વાર્થનિષ્ઠાથી ત્યાગ કર્યો આ પ્રસંગે શ્રીલક્ષ્મણજી શ્રીરામચંદ્રજીને કહે છે કે, ન્યાયનૈષ્ઠિક એવા આપે જેમ દોષથી ભય પામીને શ્રીમતી સીતાજીનો ત્યાગ કર્યો હતો, તેમ ભવથી ભય પામીને પોતાના આત્માના હિતમાં નિષ્ઠ બનેલાં શ્રીમતી સીતાદેવીએ સર્વનો ત્યાગ કર્યો છે !” સીધો આઘાત પહોંચાડીને સાન ઠેકાણે લાવે એવું શ્રીલક્ષ્મણજીનું આ કથન કેટલું અવસરોચિત અને સચોટ છે ! આ કથન દ્વારા શ્રી લક્ષ્મણજી સૂચવે છે કે, તમે ન્યાયનિષ્ઠ બનીને શ્રીમતી સીતાજીનો ત્યાગ કર્યો કે નહિ ? તમને તમારી ન્યાયનિષ્ઠામાં દોષ લાગવાનો ભય લાગ્યો, એટલે તમે શ્રીમતી સીતાજીનો ત્યાગ કર્યો હતો ને ? આપ ચાયનિષ્ઠ બન્યા હતા, તેમ હવે શ્રીમતી સીતાજી સ્વાર્થનિષ્ઠ બન્યાં છે. તમને દોષનો ભય લાગ્યો હતો, તો એમને ભવનો ભય લાગ્યો છે. આમાં
શ્રી રામચંદ્રજીનો રોષ અને શ્રી લક્ષ્મણજીના હિત૮૭
૧૫૩
