________________
વિરાધે શ્રીલક્ષ્મણજીના રથને અને પૃથુરાજાએ મદનકુશના રથને પરસ્પર સામસામે યોજી દીધા. આવા યુદ્ધમાં રથ હાંકવાનું કાર્ય કરનારા માણસો ઘણા કુશળ હોવા જોઈએ. રથ હાંકનાર ચૂકે, તો રથમાં બેસીને લડનાર પરાક્રમી હોય છતાં માર ખાઈ જાય. આથી જ, સેનાપતિ કૃતાન્તવદન શ્રીરામચંદ્રજીના રથનો અને રાજા વિરાધ શ્રીલક્ષ્મણજીના રથનો સારથિ બનેલ છે. એ જ રીતે લવણના રથના સારથી તરીકે શ્રી વજજંઘ રાજા છે અને અંકુશના રથના સારથી તરીકે પૃથુરાજા છે. એ સારથીઓ પણ એવા કે, દુશ્મનનો ઘા કોઈપણ રીતે સ્વામી સુધી ન પહોંચે, એની પૂરેપૂરી તકેદારી રાખે.
યુદ્ધમાં શ્રી રામચંદ્રજીને પ્રાપ્ત થયેલી નિરાશા અહીં રથો જ્યાં સામસામે આવી રહા, એટલે કે ચારેયનું પરસ્પર મહાયુદ્ધ જામ્યું. સારથિઓ ચતુરપણે પોતાના રથોને ભમાવવા લાગ્યા અને જોડકા બનીને લડતા ચારેય વીરો પરસ્પર વિવિધ શસ્ત્રોનો પ્રહાર કરવા લાગ્યા. અહીં એક ખાસ વાત એ પણ છે કે, લવણ અને અંકુશ તો પોતાને શ્રીરામચંદ્રજી અને શ્રીલક્ષ્મણજી સાથે કેવો સંબંધ છે? એ જાણે છે એટલે ગમે તેટલા શસ્ત્રોના પ્રહારો કરે છે, પણ તે સર્વ સાપેક્ષપણે કરે છે; જ્યારે શ્રીરામચંદ્રજીને અને શ્રીલમણજીને તો એ વાતની બિલકુલ માહિતી નથી એટલે તેઓ જેટલા શસ્ત્રપ્રહારો કરે છે, તે સર્વ નિરપેક્ષપણે જ કરે છે. લવણ અને અંકુશ શસ્ત્રપ્રહારો કરતાં ધ્યાન રાખે છે કે, પિતાના કે કાકાના દેહને ભયંકર હાનિ ન થઈ જાય, જ્યારે શ્રીરામચંદ્રજી અને શ્રીલક્ષ્મણજી તો આ બેને દુશ્મન માની તેમને હણી નાખવાનો જ પ્રયાસ કરે છે.
આમ કેટલાક કાળ યુદ્ધ ચાલ્યું અને શ્રીરામચંદ્રજીએ વિવિધ શસ્ત્રોને અજમાવી જોયા, પણ કશું જ ઠેકાણું પડયું નહિ. એટલે યુદ્ધનો જલ્દીથી અત્ત લાવવાની અભિલાષાવાળા શ્રી રામચંદ્રજી, કૃતાન્તવદન સારથીને કહે છે કે, ‘રથને બરાબર દુમનની સામે જ લઈ જા !' એ વખતે કૃતાન્તવદન સારથી શ્રી રામચંદ્રજીને કહે છે કે, આ
....થરાક્રમી પુત્રો લવણ અને અંકુશ...૫
RA
ગુજરાતી
(૧૦પ
