________________
૧૦૪
*G 0c00b3> <l?
શ્રી રામચંદ્રજીની સ્નેહાર્દ્રતા અને લવ-કુશનો પડકાર આ બે જણાને આવેલા જોઈને શ્રીરામચંદ્રજી અને શ્રીલક્ષ્મણજી પરસ્પર પૂછવા લાગ્યા કે ‘આપણા દુશ્મન એવા પણ આ બે સુંદર કુમારો કોણ હશે ?' લવણ અને અંકુશ એ રામચંદ્રજીના જ પુત્રો છે, એટલે એમને જોતાં શ્રીરામચંદ્રજીનું મન સ્વાભાવિક રીતે જ સ્નેહથી આર્દ્ર બને છે. શ્રીરામચંદ્રજીને તો એ બે જ્ગાને ભેટવાનું મન પણ થઈ જાય છે. એથી યુદ્ધ કરતાં શ્રીરામચંદ્રજીને મૂંઝવણ થાય છે અને એ વાત તેઓ શ્રીલક્ષ્મણજીને કહે છે; પણ એ વાત વધુ ચાલે તે પહેલાં તો લવણ શ્રીરામચંદ્રજીને અને અંકુશ શ્રીલક્ષ્મણજીને પડકાર કરે છે. તેઓ કહે છે કે, રાવણ કે જેની જ્ગતમાં અજેય તરીકેની ખ્યાતિ હતી અને જે મહાપરાક્રમી હતો, તેને પણ જીતનારા તમોને, વીરયુદ્ધમાં શ્રદ્ધાળુ એવા અમોએ ઘણા કાળે જોયા, એ પણ અમારું સદ્ભાગ્ય જ છે. અમારા ભાગ્યયોગે જ અમને તમારું દર્શન થયું છે. અમને લાગે છે કે, રાવણ જેવાએ પણ તમારી રણશ્રદ્ધાને પરિપૂર્ણ ક૨ી નથી; પણ કોઈ ફીકર નહિ. અમે તમારી રણશ્રદ્ધાને પૂરી કરીશું અને તમે પણ અમારી રણશ્રદ્ધાને પૂરી કરજો !' આ શબ્દો જેવા-તેવા નથી. પરાક્રમીઓનાં હૈયામાં યુદ્ધનો તીવ્ર આવેગ પ્રગટાવે એવા આ શબ્દો છે. જેટલું બળ હોય તેટલું સઘળું જ બળ અજમાવી લેવાનું દુશ્મનને આહ્વાન છે. રાવણ સાથે લડવું સહેલું હતું, પણ અમારી સાથે લડવું મુશ્કેલ છે, એવું સૂચન પણ આ વચનો દ્વારા લવણઅંકુશે કર્યું ગણાય.
આવા હાડેહાડમાં વ્યાપી જાય તેવા શબ્દોને સાંભળ્યા પછી બાકી પણ શું રહે ? શ્રીરામચંદ્રજીએ અને શ્રી લક્ષ્મણજીએ તેમજ લવણ અને અંકુશે પણ પોતપોતાના ધનુષ્યનું આલન કર્યું. એ આસ્ફાલન પણ એવું હતું, કે જેમાંથી ભીષણ ધ્વનિ પ્રગટયો. તરતજ કૃતાન્તવદન સારથીએ શ્રીરામચંદ્રજીનાં રથને અને વજંઘ રાજાએ અનંગલવણના રથને પરસ્પર સામસામે યોજી દીધા. એ જ રીતે
