________________
‘જ્ઞાનન્નોવાનિતાં ીતિ, નિનં નમિવામનામ્ । प्रवादसहनेन त्वं, मा देव ! मलिनीकृथाः ॥६॥" વિજયનું પ્રસ્તાવનારૂપ કથત આ પુરમહત્તરોમાં પણ આગેવાન એવો વિજય નામનો પુરમહત્તર, સૌથી પહેલાં તે પ્રસ્તાવનારૂપ કથન કરે છે અને તેમાં પોતાની સ્થિતિની ચોખવટ કરે છે. પોતે જે વાત કહેવાને ઇચ્છે છે, તે વાત પોતાને ન છૂટકે જ કહેવી પડે છે, એમ દેખાડે છે. શ્રી રામચન્દ્રજીને એ સમજાવવા ઇચ્છે છે કે, ‘અમે જે વાત આપની સેવામાં રજૂ કરવાને આવ્યા છીએ, તે કેવળ આપના પ્રત્યેની અમારી ફરજને આધીન બનીને જ કહેવા આવ્યા છીએ. આવી પણ વાત અમે જો આપને ન હીએ, તો અમારું એ વર્તન આપને છેતરવા સમાન જ ગણાય અને આપની સાથે અમારાથી છેતરપિંડી તો કેમ જ થઈ શકે ?' આથી જ, પુરમહત્તર વિજય કહે છે કે, હે સ્વામિન્ ! અમે જે વિજ્ઞપ્તિ કરવા આવ્યા છીએ, તે વિજ્ઞપ્તિ અવશ્ય કરવા યોગ્ય છે;
અમે જો આવી અવશ્ય કરવા યોગ્ય પણ વિજ્ઞપ્તિ ન કરીએ, તો અમે અમારા સ્વામીને છેતરનારા જ ઠરીએ પણ, અમારે જે વસ્તુની વિજ્ઞપ્તિ કરવાની છે, તે સામાન્ય નથી વિજ્ઞપ્ત એવી તે વસ્તુ અતિ દુઃશ્રવ છે.’
આમ જણાવીને વિજયે જેમ પોતાની સ્થિતિની ચોખવટ કરી, તેમ તેણે શ્રી રામચન્દ્રજીને સાવધાન મનવાળા બનાવવાનો પણ પ્રયત્ન ર્યો.
વિજ્ઞપ્તિ ર્યા વિના ચાલે તેમ નથી, વિજ્ઞપ્તિ ન કરીએ તો સ્વામીની પંચના કરી ગણાય અને વિજ્ઞપ્તિ કર્યે છતે તેને સાંભળવી એ પણ અતિ મુશ્કેલ છે. આ રીતિની શરૂઆત, વિજયની વિચક્ષણતા અને વિનયશીલતાની સૂચક છે. આ પ્રસંગ વિચિત્ર છે એટલે જુદી વાત છે; બાકી વડીલો આદિની સાથે કેમ બોલવુ જોઈએ ? એ આમાંથી પણ શીખી શકાય તેમ છે. મોટા અધિકારીઓની સાથે જેઓને પ્રસંગ પડે છે અને તેઓને જ્યારે તે અધિકારીઓને અપ્રિય
.....ન્યાયપ્રિયરાજાઓ પુરમહત્તરો.........
૧૫૯
JD. DJ D D D D.I
»©
