________________
૧૦ પોતાને અપાયેલું વચન સંભારી આપે તો યે પાળવું કઠીન પડે; ત્યાં
આ તો સામાના વગર માંગ્યે જ પોતે જ દીધેલા વચનને સંભારી આપે છે, આમ વર્તવું એ ઓછું કઠિન નથી, પણ શ્રીરામચન્દ્રજી મહાપુરુષ છે. મહાપુરુષોનો તો એ સ્વભાવ જ હોય છે.
n-c0)`
દેશીયાળો અયોધ્યા.
શ્રીરામચન્દ્રજી ધારત તો આજ્ના જમાનામાં જેને ખુબી, બાહોશી, હોંશિયારી, આવડત, મુત્સદ્દીગીરી વગેરે વગેરે કહેવાય છે, તેવું કાંઈ કરી શકત. રત્નસુવર્ણાદિથી ભરેલો ભંડાર પોતે લઈ લેત, સાહાબીની વસ્તુઓ પોતે લઈ લેત અને શ્રી બિભીષણને લંકાની ગાદી ઉપર બેસાડી દઈને પોતે પોતાના વચનનું બરાબર પાલન કર્યું, એમ કહેવડાવી શકત; કારણકે શ્રીરામચન્દ્રજીએ તો માત્ર લંકાનું રાજ્ય આપવાનું કબૂલ કર્યું હતું. પરંતુ ભંડારો વગેરે આપવાનું થોડું જ કબૂલ કર્યું હતું ? આવો ‘પોઈન્ટ’ અગર ‘ઇસ્યુ’ શ્રી રામચંદ્રજી કાઢી શકતને?
સભા: આના જેવી બુદ્ધિ તેમનામાં નહિ હોય. પૂજ્યશ્રી બરાબર છે. આના જેવી બુદ્ધિ કોઈ મહાપુરુષમાં સંભવે નહિ, એટલે શ્રીરામચન્દ્રજીમાં આજ્ના જેવી બુદ્ધિ ન જ હોય તે સ્વાભાવિક છે. તેઓ બુદ્ધિશાળી તો હતા પણ તે સદ્ગુદ્ધિવાળા, જ્યારે આજે આપેલા વચનને ઘોળી પીનારા અને પારકા માલ પણ હજમ કરી જ્વારા મુત્સદ્દીઓ દુર્બુદ્ધિવાળા છે, શ્રી રામચંદ્રજીમાં આના જેવી દુર્બુદ્ધિ નહોતી, માટે જ તેમણે કોઈ ‘પોઈન્ટ’ કે ‘ઇસ્યુ’ કાઢ્યો નહિ.
:
શ્રીરામચન્દ્રજીએ શ્રી બિભીષણને શ્રી રાવણની સાથે યુદ્ધ શરૂ થતાં પહેલાં લંકાનું રાજ્ય આપવાનું વચન આપ્યું હતું. તે વાત યાદ કરાવીને પોતે શ્રી બિભીષણની માંગણીનો નિષેધ કર્યો, એટલું જ નહિ, પણ તે જ વખતે પોતાની પ્રતિજ્ઞાની વાતના પાલક એવા શ્રીરામચન્દ્રજીએ પ્રસન્નતાપૂર્વક શ્રી બિભીષણનો લંકાના રાજ્ય ઉપર રાજ્યાભિષેક કર્યો. અર્થાત્ હવેથી શ્રી બિભીષણ રાક્ષસદ્વીપના રાજા છે, એવી જાહેરાત કરી દીધી !
શ્રીરામચન્દ્રજીને પોતે આપેલું વચન કેટલું યાદ હતું અને પોતે આપેલા વચનનું પાલન કરવાની તેમને કેટલી બધી દરકાર હતી,