________________
તે આપણે યુદ્ધના પ્રસંગમાં શ્રી લક્ષ્મણજી મહાશક્તિથી મૂર્છિત થયા, ત્યારે શ્રીરામચન્દ્રજી શોક અને ક્રોધથી વ્યાકૂળ બનીને જે બોલ્યા હતા તે ઉપરથી જોઈ ગયા છીએ. સદ્ગુદ્ધિને ધરનારા મહાપુરુષો ગરજ વીત્યે વૈરી બનનારા રહેતા નથી, જ્યારે દુર્બુદ્ધિવાળાઓને તો ગરજ સારતાં બધું ભૂલી ને ઉપકારના બદલામાં અપકાર કરતાં ય વાર લાગતી નથી. પોતે આફતમાં વચન આપ્યું હોય અને આફત ટળ્યે સામો માંગવા આવે, તો એવું ય કહેનારાઓ આજે જીવે છે કે ‘મૂર્ખા રે મૂર્ખા ! એવા વચન તે પળાય? કેટલો મૂર્ખા? હજી વચન યાદ કરે છે ? અવસર ગયો અને સંયોગ ફરી ગયા, છતાં વચન તે ઉભું રહેતું હશે ?' અને આવું નફ્ફટપણે બોલનારા પોતાની જાતને બાહોશ માને છે !! શ્રીરામચન્દ્રજીમાં આવી અધમતાનો એક અંશ પણ નહિ હતો. એ સંસારી હતા, પણ શેતાન નહિ હતા અને એથી જ તેમણે તો તે જ વખતે પ્રસન્નતાપૂર્વક લંકાપુરીની ગાદી ઉપર શ્રી બિભીષણનો અભિષેક કરી દીધો. આ પછીના પ્રસંગનું વર્ણન કરતાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવાન શ્રીમદ્ હેમચન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે सीतासौमिमिसुग्रीव-प्रमुखैरावृतो ययौ
ܐ
રામોડય રાવળગૃહે, સુધર્માયાભિવાબ્રિમિત્રો તમ સિંહોહરાહીના-મુોઢું પ્રા∞ પ્રતિશ્રુતાઃ ૨ कन्या रामाज्ञयानैषु-स्तत्र विद्याधरोत्तमाः ॥२॥ अथ स्वस्वप्रतिपन्ना, स्ताः कुमारीर्यथाविधि । राघवावुपयेमाते, खेचरीगीतमंगलौ
શ્રીરામચન્દ્રજીને માટે હવે શું બાકી હતું ? શ્રીમતી સીતાદેવી મળી ગયા હતાં અને લંકાનુ રાજ્ય પણ શ્રી બિભીષણને આપી દીધું. હવે શ્રીમતી સીતાદેવી, શ્રી લક્ષ્મણજી અને વાનરપતિ સુગ્રીવ આદિથી વિંટળાયેલા થકા શ્રી રામચંદ્રજી, ઇન્દ્ર જેમ સુધર્મા સભામાં આવે, તેમ શ્રી રાવણના આવાસમાં આવ્યા. શ્રી રાવણના આવાસમાં આવીને શ્રી રામચંદ્રજીએ, પૂર્વે સિંહોદર આદિની જે જે ન્યાઓની સાથે લગ્ન કરવાનું કબૂલ કર્યું હતું, તે તે ક્યાઓને લંકાપુરીમાં લાવવાની ઉત્તમ વિદ્યાધરોને આજ્ઞા કરી. અને શ્રી રામચન્દ્રજીની આજ્ઞા મુજબ તે વિદ્યાધરો પણ તે કન્યાઓને ત્યાં લઈ આવ્યા. ક્થાઓ આવી ગઈ, એટલે શ્રીરામ અને શ્રીલક્ષ્મણ પોતપોતાનાં કરેલા સ્વીકાર મુજબ તે તે ક્યાઓને પરણ્યાં. તે વખતે ખેચરીઓએ મંગલ ગીત ગાયા.
ܐܐ3ܐܐ
ભક્ત શ્રી બિભીષણ અને નિસ્પૃહ શ્રી રામચન્દ્રજી...૧
૧૧