________________
પછી યુદ્ધની શરણાઈ વાગવી શરૂ થઈ એમાંથી નીકળતો કરુણા સ્વર જાણે એમ સૂચવતો હતો કે ભવિષ્યમાં આવી પડનારી વિપત્તિની શંકાથી એ રૂદન કરી રહી છે. વળી રાજાનો પ્રતાપ સૂચવતો દાહ-તાપ ચોમેર શરૂ થયો અને દિશાઓ સર્વે પણ જાણે રજસ્વળા હોય નહીં એ રજોમય થઈ રહી (ધૂળ ઊડવા લાગી) સૈન્યના ભારથી જ થયો હોય. નહીં એમ વળી ધરતીકંપ થયો, અને ચંડપ્રદ્યોતના પ્રતાપનો પાત થયો. હોય નહીં એમ દિવસે પણ ઉલ્કાપાત થયો. આ ઉપરાંત અન્ય પણ અનેક અશુભ શુકનો થયાં એને યુદ્ધથી નિશ્ચયપૂર્વક વારતો હોય નહીં એમ વાયુ પણ પ્રચંડપણે સામો વાવા લાગ્યો; અને નગરમાંથી બહાર નિસરતાં જ કાળો નાગ આડો ઉતર્યો, તે જાણે વિધાતાએ એના બંધનને માટે રજૂ તૈયાર કરી એની દષ્ટિએ પાડ્યું હોય નહીં ! આમ એને યુદ્ધથી નિવારવા અનેક કુશકુનો થયાં છતાં એને ન માની રાજાએ પ્રયાણ જ કર્યું. આ શકુનો જ ન્યાયાધીશની જેમ ન્યાય આપી રહ્યાં છે માટે યુદ્ધ ન કરવા જતાં પાછા ફરો-એમ અનેક રાજ્યાધિકારીઓના પણ અવાજો આવવા છતાં, રાજા અહંકારે ભરેલો હોવાથી અટક્યો નહીં. કેમકે કર્મ પ્રમાણે જ બુદ્ધિ થાય છે.
પછી તો રામ અને રાવણનાં સૈન્ય સામસામાં આવ્યાં હોય નહીં એમ એ બંને નૃપતિઓનાં સૈન્ય યુદ્ધમાં ઉતરી પડ્યાં; અને પોતપોતાના સ્વામીઓનું ઈષ્ટ કરવા તત્પર બની સંતુષ્ટપણે નાચતા કૂદતા ઉભયપક્ષના સુભટોએ સિંહનાદ કર્યો.
ચંડપ્રદ્યોતે પોતાના સેનાપતિ વગેરેને બોલાવી, પોતે જાણે દેવતાઓનો ગુરુ બૃહસ્પતિ હોય નહીં એમ, એમને શિક્ષાવચનો કહ્યાં અરે સુભટો ! તમે સ્પેનપક્ષી અનેરાં નાનાં પક્ષીઓનો શિકાર કરે છે એમ, તમારા
જ્વલંત પરાક્રમ વડે અનેક બળવાન રાજાઓનો પરાજય અનેકવાર કર્યો છે. પરંતુ આ ઉદાયન અત્યંત બળવાન છે, એનો પક્ષ સમર્થ છે; એટલે એ દુર્જય છે. તમે ચેન છો તો એ વિનતાસુત-ગરૂડ છે. એનો પુત્ર અભીચિ એકલો જ અનેક સુભટોને નમાવવા સમર્થ છે. તમે સર્વ ભલે ગજરાજ હો પણ એ કેસરીસિંહ છે. વળી એનો ભાણેજ કેશી છે એ જેમાં
95
અભયકુમાર મંત્રીશ્વરનું જીવનચરિત્ર (ભાગ-૩)
