________________
વિના ચાલ્યા જતા અંધને પંગુએ ઈષ્ટસ્થાને પહોંચાડ્યો, કેમકે ઉપાય ઉત્તમ હોય તો એ શા માટે ફળિત ન થાય ?
| (વીર પ્રભુ સભાને સંબોધીને કહે છે) એ પ્રમાણે જ્ઞાન અને ક્રિયા ઉભય સાથે હોય તો નિશ્ચય કાર્યસિદ્ધિ થાય છે. આ અન્વય જ્ઞાન થયું હવે વ્યતિરેકી જ્ઞાન વિષે સાંભળો.
એકદા કોઈ નગરમાં ક્યાંય અગ્નિ સળગી ઉઠ્યો. એનો સર્વ વિજયી ધગધગાટ એટલો ભયંકર રીતે વધી ગયો કે સમસ્ત વસ્તુઓ એના સપાટામાં આવી ગઈ. લોકો પણ એ જોઈ અતિશય આક્રંદ કરવા લાગ્યા અને શોકાકુળ હૃદયે પોતાનું દ્રવ્ય આદિ ત્યજી દઈને જ્યાં ત્યાં પલાયન કરી ગયા, એમ કહીને કે આપણે જીવતા જાગતા હઈશું તો દ્રવ્યા
ક્યાં પુનઃ નથી ઉપાર્જન કરી શકાતું ? એ નગરમાં બે અપંગ હતા. એક અંધ અને બીજો પંગુ. એ બે વ્યક્તિના હીનભાગ્યને લીધે કોઈને એમનું સ્મરણ થયું નહીં. અથવા તો ચોર લોકો કોઈ ગંઢનું હરણ કરી જતા હોય ત્યારે શૌર્યવાન એવો પણ કયો માણસ એની પાછળ દોડે છે ? બંને અપંગોમાં એક અંધ હતો, એ ચાલતો ચાલતો અગ્નિની એકદમ નિકટમાં-સમીપમાં બળી જઈ મૃત્યુ પામ્યો. કેમકે વૃદ્ધિ પામતા આવતા અગ્નિને, સામે જઈને વશ્ય કરવાને કોણ સમર્થ હોય ? એજ વખતે પેલો. પંચું પણ “અગ્નિ મારી નિકટ આવતો જાય છે.” એમ આર્તસ્વરે આજંદ કરતો એ જ અગ્નિમાં બળી મૂઓ. અથવા તો પ્રાણીને પોતાનાં કરેલાં કર્મો ભોગવ્યા વિના છૂટકો છે જ ક્યાં ?
આ દષ્ટાન્તમાં અંધ અને પંગુ બંને એકત્ર થઈ પરસ્પર સહાયકર્તા ન થયા તો કંઈપણ કરી શક્યા નહિ. (અને વિનાશ પામ્યા) તેજ પ્રમાણે જ્ઞાન અને ક્રિયાનું સમજવું. બાણપરથી શર છોડવામાં પણ બંને હસ્તની એકત્ર સહાય વિના ક્યાં ચાલે છે ? માટે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવું હોય તો પવિત્રતાનાં એકલાં જ સ્થાનરૂપ જ્ઞાન અને ક્રિયામાં સર્વ વિવેકી જનોએ ઉઘુક્ત રહેવું જ જોઈએ.
આ પ્રમાણે શ્રી મહાવીરે ઉપદેશ આપ્યો, એ શ્રવણ કરીને ભક્તિમાન શ્રોતાઓ એમને નિર્મળ વૃત્તિએ સાષ્ટાંગ નમન કરી પોતપોતાને સ્થાને ૧૪
અભયકુમાર મંત્રીશ્વરનું જીવનચરિત્ર (ભાગ-૩)
