________________
તેમ. આ વાતના સમર્થનમાં, અંધ અને પંગુના બે પ્રસિદ્ધ દષ્ટાન્ત છે તે તમે એકાગ્ર મને શ્રવણ કરો.”
કોઈ નગર પર શત્રુરાજાએ આક્રમણ કર્યું એના ભયે પ્રજાજના વનમાં નાસી ગયા. કેમકે દેવતાઓ પણ ભયના માર્યા ચોદિશ જતા રહે છે તો પછી આ માનવીઓની શી તાકાત ! એકદા ત્યાં પણ લુંટારા ચોર લોકોનો ભય લાગ્યો. કેમકે દુઃખમાં ડુબેલા હોય છે એવાઓને વિપત્તિ પાછળ લાગેલી જ રહે છે. સર્વ લોકો વનને વિષે ગયા હતા પરંતુ એક અંધ અને એક પંગુ-બે જણ ક્યાંય પણ ગયા નહોતા કેમકે એમને ભયની ગંધ પણ નહોતી એટલે કોઈ સ્થળે નગરમાં રહ્યા હતા. કેમકે ભક્ષક જંતુઓને વિષે શ્રેષ્ઠ એવો કીટક કદિ કોદરા પર બેસતો નથી. ચોરલોકો લોકોનું સર્વ ધન લુંટી ગયા પછી વળી ત્યાં અગ્નિદેવે દર્શન દીધાં. કહેવત જ છે કે ભાગ્ય વિફર્યું હોય ત્યાં અનેક આપત્તિઓ આવી પડે છે.
અગ્નિનો કોપ થયો જાણીને પેલો અંધ હતો તે ભૂમિ પર રહેલા મત્સ્યની પેઠે, દયાજનક સ્થિતિએ પહોંચ્યો, એનું કટિવસ્ત્ર ઢીલું પડી ગયું અને પોતે અગ્નિની સમક્ષ જ ચાલ્યો, કેમકે પ્રવૃત્તિ કર્યા વિના કોઈનું કલ્યાણ થયું સાંભળ્યું નથી. વળી ચાલવાની શક્તિ રહિત પેલો પંગુ અગ્નિ જોયા છતાં પણ દશે દિશાઓમાં જોઈ રહ્યો. કહ્યું છે કે વિદ્વાનોની સભામાં, સારાં વચન ન કહેતાં આવડે એવો માણસ મૌન જ ધારણ કરે છે. પંગુએ પેલા અંધને કહ્યું-તું જાય છે ખરો, પણ કદાચ અગ્નિમાં પડવાથી પતંગની જેમ તારા પ્રાણ જશે. મારાં ચક્ષુઓ. સાજાં છે, અને તારા ચરણ સાજા છે; જેમ કોઈનામાં માનસિકબળ હોય, ને કોઈનામાં શારીરિક બળ હોય તેમ. માટે તું જો મને તારી પીઠ પર બેસાડીશ તો આપણે ઈચ્છિત સ્થળે અક્ષત પહોંચી જઈશું. કેમકે ઉપાય જાણનારનું આ પૃથ્વી પર લેશ પણ અનિષ્ટ થતું નથી. અંધે એ વાતની હા કહી એટલે ચતુર પંગુ સદ્ય એની પીઠ પર આરૂઢ થયો, તે જાણે એની અપંગતા જ પગ કરીને કોઈ અતિ સુંદર રાજ્યાસને આરૂઢ થઈ હોય નહીં ! આમ વિકટ માર્ગ પર પણ લેશ પણ ખલન
અભયકુમાર મંત્રીશ્વરનું જીવનચરિત્ર (સર્ગ દશમો)
૧3
