________________
६४४
श्रीमहावीरचरित्रम् इय दुव्वयणेहिं तज्जिऊण सो दावणेण हणिउमणो गोवालो वेयालोव्व धाविओ भयवओऽभिमुहं । एत्थंतरे सोहम्मसभासीहासणनिसण्णो सहस्सनयणो सामिस्स सुहविहारोवलंभनिमित्तं ओहिं पउंजइ पेच्छइ य भयवंतं पडुच्च वेगेण धावमाणं तं गोवयं । तओ तत्थट्ठिओऽवि तं थंभिऊण सक्को दिव्वाए देवगईए उइण्णो जिणसमीवे, तज्जिउमारद्धो य तं गोवालयं, जहा-'रे दुरायार! पुरिसाहम! पसुनिव्विसेस! नूणं एयाण वसभाण चेव पुण्णेहिं न भक्खेसि तूमं तिणाइं, जो एयं सिद्धत्थनरिंदनंदणं परिचत्तकरि-तुरय-पाइक्कसंदणं, संपयमेव गहियपव्वजं, नियधम्मकज्जसज्जं सममुणियतण-मणिं वद्धमाणमहामुणिंपि न मुणेसित्ति । एवं निब्भच्छिऊण तं सक्को तिपयाहिणीकाऊण भयवंतं वंदेइ। सिरनमियकरकमलो य विन्नवेइ-'भयवं! तुम्ह दुवालस वरिसाणि जाव समणमेत्तेणवि दुक्खजणगा, इयरजणजीवियंतकरणखमा, पवरसूराणवि लोमुद्धोसजणगा उग्गा उवसग्गवग्गा
इति दुर्वचनैः तर्जयित्वा सः दाम्ना हन्तुमनाः गोपालः वेतालः इव धावितः भगवतः अभिमुखम् । अत्रान्तरे सौधर्मसभासिंहासननिषण्णः सहस्रणयनः स्वामिनः सुखविहारोपलम्भनिमित्तम् अवधिं प्रयुनक्ति प्रेक्षते च भगवन्तं प्रतीत्य वेगेने धावमानं तं गोपम् । ततः तत्रस्थितः अपि तं स्तम्भयित्वा शक्रः दिव्यया देवगत्या अवतीर्णः जिनसमीपम्, तर्जयितुम् आरब्धवान् च तं गोपालम् यथा 'रे दुराचार! पुरुषाधम! पशुनिर्विशेष! नूनम् एतेषां वृषभाणामेव पुण्यैः न भक्षयसि त्वं तृणानि, यः एनं सिद्धार्थनरेन्द्रनन्दनं परित्यक्तकरि-तुरग-पदाति-स्यन्दनम्, साम्प्रतमेव गृहीतप्रव्रज्याकम्, निजधर्मकार्यसज्जम्, समज्ञाततृणमणिम्, वर्द्धमानमहामुनिम् अपि न जानासि । एवं निर्भय॑ तं शक्रः त्रिप्रदक्षिणीकृत्य भगवन्तं वन्दते। शिरोनतकरकमल: च विज्ञापयति 'भगवन्! तव द्वादश वर्षाणि यावत् श्रवणमात्रेणाऽपि दुःखजनकाः, इतरजनजीवितान्तकरणक्षमा, प्रवरशूराणामपि रोमोद्धर्षजनकाः उग्राः उपसर्गवर्गाः भविष्यन्ति । तस्मात् कुरु प्रसादम्, अनुमन्यस्व
એમ દુર્વચનોથી તર્જના કરી, વેતાલની જેમ તે ગોવાળ દામણ લઇને હણવા માટે ભગવંત પ્રત્યે દોડ્યો. એવામાં સૌધર્મા-સભામાં સિંહાસન પર બેઠેલ ઇંદ્ર સ્વામીનો સુખ-વિહાર જાણવા નિમિત્તે અવધિજ્ઞાન યોજ્યું, તો પ્રભુ પ્રત્યે દોડતા તે ગોવાળને દીઠો. એટલે દેવલોકમાં રહેતાં જ તેને ખંભિત કરીને શક્ર દિવ્ય ગતિથી જિન સમીપે ઉતર્યો અને તે ગોપાળને તર્જવા લાગ્યો કે “અરે! દુરાચારી! અરે પુરુષાધમ! અરે પશુ સમાન! આ વૃષભોના પુણ્યથી જ તું તૃણાદિ ખાતો નથી, જે હસ્તી, અશ્વ, સુભટોને તથા રથોને તજી અત્યારે જ પ્રવજ્યા લેનાર, પોતાના ધર્મ-કાર્યમાં તત્પર અને તૃણ-મણિને સમાન ગણનાર સિદ્ધાર્થ રાજાના નંદન એવા વર્ધમાનસ્વામીને પણ તું જાણતો નથી?' એમ નિભ્રંછી ઇંદ્ર પ્રભુને ત્રણ પ્રદક્ષિણાપૂર્વક વાંદ્યા અને અંજલિ જોડી વિનંતિ કરી કે“હે ભગવાનુ! તમને બાર વરસ પર્વત શ્રમણપણું પાળતાં દુઃખજનક, સામાન્ય જનોના જીવિતને તજાવનાર, પ્રવર