________________
શાંભ-પ્રદ્યુમ્ન ચરિત્ર
રક્ષા છે ? સાવિત્રી છે ? ગૌરી છે ? પાતાલ કન્યા છે ? દેવકન્યા છે ? કે કેાઈ કિન્નરી છે ? આવુ' રૂપ તે કેાઈ સ્રીઓમાં જોવામાં આવ્યુ નથી. મનુષ્ય લેાકમાં જેની પાસે આવી ર્જી હોયને તેની સાથે ભોગસુખ ભાગવતા હાય તે પુરૂષ ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. આ મૃગાક્ષીના મુખમાંથી નીકળતા સુધા તુલ્ય વચનાને જે પુરુષ નીર'તર સાંભળે તેના બંને કાન કુંતા છે. દેવાંગનાના નેત્રા સમાન આ સ્ત્રીના નયનયુગલને જે મનુષ્ય જોવે તેના અને નેત્રા સફળ છે. આના સુખરૂપી કમલમાંથી અત્યંત સુંગધી યુક્ત ખુશ્બાને કામીપુરુષરૂપી ભ્રમર નીર'તર સુઘતા હાય તેની નાસિકા સફળ છે. àાકા, કાવ્યેા, સમસ્યાએ અને કિંવદંતી વડે મા સ્ત્રીની સાથે વિનેહપૂર્વક વાર્તાલાપ કરતા હાય તે પુરૂષની જીવા ખરેખર ધન્ય છે. કુંકુમ ચંદન આદિ સુગધી દ્રબ્યાથી વિલેપન કરેલી આ સ્રીની સાથે જે પુરૂષ રતિક્રીડા કરે છે, તેની ૫શેન્દ્રિય ખરેખર સફળ છે. આ પાંચેઇન્દ્રિયના વૈષયિકસુખામાંથી એકપણ ઇન્દ્રિયના વિષયનું સુખ આ સ્ત્રીની સાથે જે ભગવતા હાય તે પુરૂષ ખરેખર આ સંસારમાં ધન્યવાદને પાત્ર છે. મને તેા મારા અંતઃકરણના સંતેષમાટે આ સ્ત્રીની સાથે એકપણ પદ્મા'નું સુખ મળ્યુ... નથી. પુણ્યવતી અને લાવણ્યવતી એવી વધાવવા આવેલી ઇ ંદુપ્રમાને જોઈ ને મધુરાન પૂર્વક્ત પ્રકારે વિચારમાં મગ્ન બની ગયા. અને તેણી સાથેના સુખની ઝ ંખનાથી મધુરાજાનુ ચિત્તપણ હરાઈ ગયું. એમાં કઈ આશ્ચર્ય નથી. મધુ (વસ ંતઋતુ) અને ઈ ંદુપ્રભા (ચન્દ્રની ચન્દ્રિકા) બન્ને મળે ત્યારે આ પ્રમાણે જ થતું હોય છે.'
૨૦૮
सोऽप्युत्थाय ततो रात्रि - मिव कल्पयितुं दिवा । तस्याविंदुप्रभाध्यानः, शय्यायां स तमोगृहे७१ तत्र स्थित्वा न केनापि, सह जल्पति सादरं । रुच्या भुनक्ति नाहारं, न निद्रां कुरुते निशि ॥ ७२ ॥ निजस्य कटकस्यापि, चिंतां च चलनादिकां । विदधाति न कंदर्प – बाणैर्विद्धो महीपतिः । ७३ ॥ तदा समेत्य तस्यैव, सचिवः परिपक्वधीः । भूपालं कथयामास, धीसखो हि सखेशितुः ॥ ७४ ॥ राजंस्तवास्ति किं दुःखं, समुद्भूतं हृदि द्रुतं । किं हेमरथ भूपेना - पमानं ते कृतं ननु ॥ ७५ ॥ વિા શરીરસંમૂત—વિષમાનવનિર્મિત । વેનચિક્ ટ્રુષિળ યજ્ઞા, ધૃત વામનોસ્થિત ।।૦૬।। व्यग्रचित्ते त्वयि स्वामिन्, सैन्यं सर्वमपि क्षणात् । यतो भविष्यति व्यग्रं, तद्यथार्थं निवेदय।७७ - कामातुरमनुष्याणां न लज्जा न च साध्वसं । इति तेन निजास्येन, कथितं मंत्रिणः पुरः | ७८ || न कृतोऽप्यतोऽमात्य, दुःखं मदीयमानसे । स्त्री हेमरथभूपस्य यतो दृष्टा ततोऽस्ति तत् ॥ ७९ ॥ તથા પ્શનમાત્રે, મહીય દત્ય હતં । અન્યસ્માવિ સર્વમા—દ્વિત્તિઃ વ્હારિતા પુનઃ ||૮૦ના બંતઃપુરે મહીયે ત્ર, વવઃ સંતિયોષિતઃ । છૂંદી ાષિતો નારી, મૌનયનમોહિની શા તતો ગાયા મતીયેય, પ્રવિતિ યતિ દુતા । નીવત માં વિજ્ઞાનિહિ, ર્રાદ્ધીસલ નાન્યથા૮૨૫ ધ્રુવસ્થ શ્રવળાશ્ર——મિતિ નવ્ય વોડયમ । ગાયે નિતયામાસ, સચિવો જ્યપ્રમાનસ:૦૮૨૫
1