________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ અભાવે પણ કષાય માત્ર હેતુએ કરીને સ્થિતિબંધ અને રસબંધ પણ થાય છે. અને સ્થિતિબંધ તેમજ રસબંધના સ્વામીમાં પણ સંક્લિષ્ટ પરિણામી અને વિશુદ્ધ પરિણામી એ હેતુ કહ્યા છે.
સંક્લિષ્ટ પરિણામવાળો તીવ્રકષાયી અને વિશુદ્ધ પરિણામવાળો મંદકષાયી જાણવો અને તે કષાયને અભાવે ઉપશાંતમોહાદિકને વિષે વેદનીય જ બાંધે. તે પણ બે સમયનું જ બાંધે માટે સ્થિતિબંધ અને રસબંધમાં કષાય મૂખ્ય કારણ છે. ઉપશાન્તમોહ આદિ ગુણસ્થાનકોમાં કષાય નથી તેથી સ્થિતિબંધ અને રસબંધ થતો નથી.
चउदसरजू लोगो, बुद्धिकओ सत्तरज्जुमाणघणो ।
तद्दीहे गपएसा सेढी पयरो अ तव्वग्गो ||97॥ ઘિો - મતિ કલ્પનાએ કરેલો સત્તરપ્નમાળથળો - સાતરાજ પ્રમાણનો ધન 'તમ્ - તે ઘનીકૃત લોકની વીરે પાસા - લાંબી એક પ્રદેશની સેઢી - શ્રેણિ
તવ્યો - તેનો વર્ગ અર્થ - ચૌદરાજ પ્રમાણ લોક તેને મતિકલ્પનાએ ઘન કરેલા સાત રાજ પ્રમાણ થાય છે. તે ઘનીકૃત લોકની સાતરાજ પ્રમાણે લાંબી એક પ્રદેશની શ્રેણિ તે સુચિ શ્રેણિ. તેનો વર્ગ તે પ્રતર જાણવો.
ઘન, પ્રતર અને શ્રેણિનું સ્વરૂપ અપોલોકના છેડાથી ઉર્ધ્વલોકના છેડા સુધી લોક ચૌદરાજ ઉંચો છે. આ ચૌદરાજલોક તળીયા આગળ સાતરાજ પહોળો છે. ત્યારપછી ઘટતો ઘટતો મધ્ય તિચ્છલોક પાસે એક રાજ પહોળો છે. ત્યાંથી વળી વધતો વધતો બ્રહ્મલોક દેવલોક પાસે પાંચરાજ પહોળો છે. ત્યાંથી વળી ઘટતો ઉપર એક રાજ પહોળો છે. આવા ચૌદ રાજલોકને બુદ્ધિની કલ્પનાથી ઘન કરવામાં આવે તો સાત રાજ થાય છે. ઘન :- કોઈપણ અનિયમિત આકારવાળા પદાર્થનો લંબાઈ પહોળાઈ અને જાડાઈમાં
201
