________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
સમક્તિની વિશુદ્ધિથી જિનનામકર્મ બાંધે. ક્ષાયોપશમ સમક્તિ લઈને નરકમાં જવાય નહિ તેથી નરકમાં જતી વખતે મિથ્યાત્વપણું પામે ત્યારે નરક મિથ્યાત્વની સન્મુખ થયેલો અવિરત સમ્યગદષ્ટિ મનુષ્ય જિનનામનો જઘન્ય રસ બાંધે.
એકેન્દ્રિય અને સ્થાવર નામ એ અશુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ વિશુદ્ધિથી બંધાય. નારકના જીવો આ પ્રકૃતિ ભવસ્વભાવે બાંધે નહિ. તેથી મનુષ્ય તિર્યંચ અને દેવો પરાવર્તમાન મધ્યમ પરિણામવાળા થાય ત્યારે આ બે પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે. વિશુદ્ધિમાં ત્રસનામ અને પંચેન્દ્રિયાદિજાતિ બાંધે.
આતપ એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી તેનો જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતાથી બંધાય. નારક તો આ પ્રકૃતિનો બંધ કરે નહિ. મનુષ્ય અને તિર્યંચ સંક્લિષ્ટ થાય તો નરકગતિ પ્રાયોગ્ય બંધ કરે. તેથી તેનો બંધ ઈશાન સુધીના દેવો કરે છે. ઈશાનથી ઉપરના દેવો એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય બંધ કરે નહિ અને એકેન્દ્રિયની સાથે આતપ બંધાય. તેથી અતિ સંક્લિષ્ટ પરિણામ વાળા દેવ થાય ત્યારે જઘન્ય રસ બાંધે.
સમ્યક્તી સમ્યકત્વથી પડતો સાતા વેદનીય, શુભ, યશ અને સ્થિરનો જઘન્ય રસ બાંધે અને સમ્યકત્વ પામતો મિથ્યાદષ્ટિ અશાતા અસ્થિર અશુભ અને અપયશ નો જઘન્ય રસ બાંધે. એટલે કે પરાવર્તમાન પ્રકૃતિ હોવાથી પરાવર્તમાન મધ્યમ પરિણામી મિથ્યાદષ્ટિ કે સમ્યગ્દષ્ટિ ચારે ગતિના પર્યા. સંજ્ઞી જીવો આ આઠ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે. ચારે ગતિના જીવો અતિ વિશુદ્ધ પરિણામવાળા થાય તો સાતા વેદનીયાદિનો જઘન્યથી વધારે રસ બાંધે ત્યારે અસાતાદિ બંધાય નહિ અને સાતા વેદનીયનો જઘન્ય રસ બંધાય નહિ. તેમજ અતિ સંક્લિષ્ટ પરિણામવાળો થાય ત્યારે અસાતા વેદનીય બાંધે પણ સાતા વેદનીય ન બાંધે માટે મધ્યમ પરિણામવાળો આ આઠ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે.
તેમાં પણ સાતા - અસાતાને અંત:કોડાકોડીથી પંદર કોડાકોડી સ્થિતિ બંધ કરતા મિથ્યાદષ્ટિ અને પ્રમત્ત ગુણ. સુધીના સમ્યગદૃષ્ટિ જીવો અંતર્મુહૂર્ત - અંતર્મુહૂર્ત પરાવર્તમાને બન્ને પ્રકૃતિ બાંધતા જીવો જઘન્ય રસબંધના સ્વામી
જાણવા.
121
