________________
અનુભાગબંધના સ્વામી
દારિક અંગોપાંગ નામકર્મના સનતથી સહસાર સુધીના દેવો અતિ સંક્લિષ્ટ પરિણામવાળા થાય ત્યારે જઘન્ય રસ બાંધે. કારણ ઈશાન સુધીના દેવો અતિ સંક્લિષ્ટ હોય ત્યારે એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય બંધ કરે ત્યારે આંગોપાંગ બંધાય નહી તેથી બીજી બે પ્રકૃતિને સામાન્ય દેવો અને નારક જઘન્ય રસે બાંધે એ વિશેષ જાણવું. (જુઓ શતક કર્મગ્રંથ ટીકા ગાથા. ૭૧)
तिरिदुगनिअं तमतमा जिणमविरयनिरय विणिगथावरयं । आसुहमायवसम्मो व सायथिरसुभजसा सिअरा ||७२ ॥ નિરવિન - નારકી વિના બાકીના ત્રણ ગતિવાળા જીવો.
સાસુહુન - સૌધર્મ અને ઈશાન દેવલોક સુધીના દેવતાઓ સમોવ - સમ્યગ્દષ્ટિ અથવા મિથ્યાષ્ટિ સિઝRI - તેની પ્રતિપક્ષી સહિત
અર્થ - તિર્યંચદ્ધિક અને નીચગોત્રનો તમસ્તમપ્રભા નારકીના જીવો જઘન્ય રસ બાંધે. અવિરત સમ્યગદષ્ટિ મનુષ્ય જિનનામને જઘન્ય રસે બાંધે. નારકી વિના બાકીના ત્રણ ગતિવાળા જીવો એકેન્દ્રિય જાતિ અને સ્થાવર નામકર્મને જઘન્ય રસે બાંધે. સૌધર્મ અને ઈશાન દેવલોક સુધીના દેવતાઓ આતપ નામકર્મને જઘન્ય રસે બાંધે, સમ્યગ્દષ્ટિ અથવા મિથ્યાદષ્ટિ સાતા વેદનીય, સ્થિરનામ, શુભનામ, અને યશનામ અને તેની પ્રતિપક્ષી સહિત (આઠ પ્રકૃતિને) જઘન્ય રસે બાંધે ૭રા
વિવરણ:- તિર્યચદ્ધિક અને નીચગોત્ર એ અશુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ વિશુદ્ધિથી બંધાય. સાતમી નારકનો નારક સમ્યકત્વાભિમુખ થયેલો હોય અને મિથ્યાત્વના ચરમ સમયે વર્તતો હોય ત્યારે આ ત્રણ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે.
જિનનામ એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતાથી બંધાય. પહેલા જીવે નરકનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય અને પછી ક્ષાયોપશમ સમક્તિ પામે. ક્ષાયોપશમ
૧. સાતમી નારકી સમ્યકત્વ ન પામે ત્યાં સુધી તિર્યંચ દ્રિક નીચગોત્ર જ બાંધે.
