________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ વિવરણ :- પાંચ અંતરાય અને નવ આવરણ એ ચૌદ પ્રકૃતિ પાપ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્યરસ વિશુદ્ધિથી બંધાય છે. સૂક્ષ્મ સંપરાય ગુણઠાણાના ચરમ સમયે ક્ષપકને સૌથી વધારે વિશુદ્ધિ હોય છે ત્યારે આ ચૌદ પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બંધ થાય.
વિકસેન્દ્રિયત્રિક સૂક્ષ્મત્રિક અને નરક આયુ. આ સાત પ્રકૃતિ અશુભ છે તેથી જઘન્યરસ વિશુદ્ધિથી બંધાય. દેવ અને નારક આ સાત પ્રકૃતિ ભવસ્વભાવથી બાંધતા નથી તેથી તેના બંધક મનુષ્ય અને તિર્યંચ છે. મનુષ્ય તિર્યંચ તેને યોગ્ય વિશુદ્ધ પરિણામવાળો થાય ત્યારે આ સાત પ્રકૃતિનો જઘન્ય રસ બાંધે છે. વધારે વિશુદ્ધિ હોય તો આ પાપ પ્રકૃતિ હોવાથી બંધ હોય નહી..
(મનુષ્યાય તિર્યંચાયુ અને દેવાયુ એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતાથી બંધાય છે. દેવાયુનો બંધ દેવતા તેમજ નારકી ભવસ્વભાવે જ બાંધે નહી અને મનુષ્યાયઃ તેમજ તિર્યંચાયુનો જઘન્ય સ્થિતિએ જઘન્ય રસ બંધાય દેવ અને નારક ક્ષુલ્લકભવની જઘન્ય સ્થિતિવાળા મનુષ્ય તેમજ તિર્યંચમાં ઉત્પન્ન થતા નથી. તેથી જઘન્ય સ્થિતિ અને જ. રસ ન બાંધે. માટે આ ત્રણ પ્રકૃતિના બંધક તત્માયોગ્ય સંક્લિષ્ટ મનુષ્ય અને તિર્યંચ છે. - દેવદ્વિક એ શુભ પ્રકૃતિ છે માટે જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતા થી બંધાય અને નરકદ્ધિક અશુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ વિશુદ્ધિથી બંધાય છે. વૈક્રિયદ્ધિક શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ સંક્લિતાથી બંધાય.
દેવ અને નારકી આ છ પ્રકૃતિ ભવસ્વભાવથી બાંધે નહી અને મનુષ્ય તિર્યંચ અતિ સંક્લિષ્ટ થાય ત્યારે વૈક્રિયદ્વિકનો જઘન્ય રસ બાંધે દેવદ્રિક નો જઘન્ય રસ તેને યોગ્ય સંક્લિષ્ટ પરિણામવાળો થાય ત્યારે બાંધે. નરકટ્રિકનો જઘન્ય રસ તેને યોગ્ય વિશુદ્ધ પરિણામવાળો થાય ત્યારે બાંધે.
ઔદારિકદ્ધિક અને ઉદ્યોત નામ એ શુભ પ્રકૃતિ છે તેથી જઘન્ય રસ સંક્લિષ્ટતાથી બંધાય છે. મનુષ્ય અને તિર્યંચ અતિ સંક્લિષ્ટ થાય તો નરક યોગ્ય પ્રકૃતિ બાંધે તેથી તેના બંધના સ્વામી દેવ અને નારક જાણવા. દેવમાં પણ
